Anayasa
Mahkemesi Ba�kanl���ndan:
Esas Say�s����� : 2004/83
Karar Say�s��� : 2008/107
Karar G�n���� : 21.5.2008
�PTAL DAVASINI A�AN: T�rkiye B�y�k Millet Meclisi �yeleri Haluk KO� ve
Selami Y���T ile birlikte 119 milletvekili
�PTAL DAVASININ KONUSU: 30.6.2004 g�nl�, 5204 say�l� Mill� E�itim Temel
Kanunu ve Devlet Memurlar� Kanununda De�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin
Kanun�un 1. ve 2. maddelerinin Anayasa�n�n 2.,
10., 11., 90. ve 128. maddelerine ayk�r�l��� sav�yla iptali ve y�r�rl���n�n
durdurulmas� istemidir.
I- �PTAL VE Y�R�RL���N DURDURULMASI �STEM�N�N
GEREK�ES�
2.9.2004
g�nl� dava dilek�esinin gerek�e b�l�m� ��yledir:
�III.
GEREK�E
1)
30.06.2004 tarih ve 5204 say�l� Milli E�itim Temel Kanunu ve Devlet
Memurlar� Kanununda de�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin Kanunun 1 inci
maddesinin Anayasaya Ayk�r�l���
a- 5204
say�l� Kanunun 1 inci maddesinin t�m f�kralar�, ��retmenlik mesle�inin
�kariyer basamaklar��na ili�kin d�zenlemeler olup
bu madde h�km�; kazan�lm�� haklar� ortadan kald�rd���ndan Anayasan�n 2 nci maddesine, T�rkiye�nin uluslararas� s�zle�me ile
�stlendi�i y�k�ml�l���ne ters d��t���nden Anayasan�n 90 �nc�
maddesine ayk�r�d�r.
5 Ekim
1966 ILO-UNESCO Ortak Belgesi�nde, ���retmenlerin Stat�s�ne �li�kin Tavsiye
Karar��n�n yer almas�yla ��retmenlerin toplumsal stat�s�yle ili�kili olarak
�nemli bir ad�m at�lm�� ve karar�n al�nd��� g�n olan 5 Ekim, o tarihten bu
yana b�t�n d�nya ��retmenlerinin ortak g�n� ilan edilmi�tir.
T�rkiye�nin
de imzalad��� ILO-UNESCO Ortak Belgesi, 146 maddeden olu�maktad�r. Bu
belge; ��retmenlerin salt okul i�inde de�il toplum i�inde de yerine
getirdikleri i�levlerin ta��d��� �nemi uluslararas� d�zeyde belgeleyen,
��retmenlerin t�m sorunlar�n� ele alan ve durumlar�n� t�m ayr�nt�lar� ile
d�zenleyen bir belgedir. ��retmenlerin Stat�s� Tavsiyesinin
benimsenen ortak ilkelerinde; ��retmenli�in uzmanl�k isteyen bir meslek
oldu�u, ��retmen adaylar�n�n yetenekli ki�ilerden se�ilmi� olmas�
gerekti�i, ��retmen adaylar�n�n �zendirilmesi nitelikli, uygulamal� iyi bir
e�itimden ge�irilmesi, ��retmenlerin s�rekli meslek i�i e�itimden
ge�irilmesi, ��retmenlerin toplus�zle�meli yapt�r�ml� sendika hakk�na
kavu�mas�, e�itim �rg�tleri arac�l���yla e�itim i�lerinde ve e�itim
y�netiminde s�z sahibi olmas� ve ��retmen �rg�tlerinin d�nya ��retmen
�rg�tleriyle dayan��ma i�inde olmas�n�n sa�lanmas� gerekli oldu�u vurgulanm��t�r.
UNESCO�nun
1996 y�l�nda yapm�� oldu�u ���retmen E�itimi Konferans��nda da
��retmenlerin de�i�en ko�ullarla kar�� kar��ya kald�klar� sorunlar�n ��z�m�
ve al�nacak �nerilerin neler olaca��na ili�kin temel olgulara i�aret
edilmi�tir. UNESCO�nun bu toplant�s�nda e�itimsel de�i�ikliklerin
��retmenlere yeni y�kler getirdi�i kabul edilerek ve bu de�i�ikliklere uyum
sa�layabilmek i�in yeni yakla��m tarz�na gerek duyuldu�unu belirtmektedir.
Bu yeni yakla��m kendi i�inde �� temel ilkeyi bar�nd�rmaktad�r.
Konferansta
kabul edilen di�er ilkeleri destekleyici ���nc� ilke; ��retmenlerin
toplumdan uzak bireyler olmad�klar� i�in onlar� kurumlar ve ekip
�al��mas�n�n bir �yesi olarak �al��acak uzmanlar olarak g�rmek
gerekti�idir. (The forty-fifth Session of International Conference on Education, Educational Innovation, December, Number:89, Paris, 1996, s.1).
Yukar�da
a��klanan T�rkiye�nin de imzalad��� ILO-UNESCO Ortak Belgesinde kabul
edilen tavsiye karar� ile uluslararas� konferanslar da kabul edilen ilkeler
do�rultusunda, 14.06.1973 tarih ve 1739 say�l� Milli E�itim Temel
Kanununda, ��retmenli�in �zel bir uzmanl�k mesle�i oldu�unu �nceden
kuralla�t�rm��t�r. Bu Kanunun 43 �nc� maddesinde ��retmenlik, �...Devletin
e�itim, ��retim ve bununla ilgili y�netim g�revlerini �zerine alan �zel bir
uzmanl�k mesle�i...� olarak tan�mlanm��t�r. Yine devlet, ��retmenli�in
gerektirdi�i nitelikleri ta��d�klar�n� (e�itim ve ��retim alan�nda uzmanl�k
d�zeyinde yeti�tirildiklerini) saptad�klar�n� ��retmen olarak atam��t�r. Bu
duruma g�re, �u anda g�revde bulunan t�m ��retmenlerin �uzman� olduklar�n�n
kabul edilmesinde yasal zorunluluk vard�r. Bunun anlam�, �uzman�l���n, t�m
��retmenler i�in �kazan�lm�� hak� olmas�d�r.
��retmenli�i
derecelendiren 5204 say�l� Kanunun 1 inci maddesi ile yap�lan d�zenleme,
�kazan�lm�� haklar��n ortadan kald�r�lmas�
sonucunu da beraberinde getirmektedir. 5204 say�l� Kanunun iptali istenen 1
inci maddesinin son f�kras�nda; toplam serbest ��retmen kadro say�s�
i�inde, uzman ��retmen oran� %20 olarak belirlenmi� oldu�undan �uzmanl�k�
unvan�, ��retmenlerin %20�lik b�l�m� �zerinde b�rak�lm��, %80�inden ise
geri al�nm�� olmaktad�r. B�yle bir h�km�n Anayasan�n 2 nci
maddesinde yer alan �hukuk devleti� ilkesi ile ba�da�t�r�lmas� m�mk�n
de�ildir. ��nk� bir hukuk devletinde kazan�lm�� haklara da sayg� duyulmas�
esast�r.
Anayasa
Mahkemesinin 18.07.1995 tarihli ve E.1994/91, K.1995/34 say�l� karar�nda,
�Hukuk devleti, b�t�n i�lem ve eylemlerinin hukuk
kurallar�na uygunlu�unu ba�l�ca ge�erlik ko�ulu sayan, her alanda adaletli
bir hukuk d�zeni kurmay� ama�layan ve bunu geli�tirerek s�rd�ren, hukuku
t�m devlet organlar�na egemen k�lan, Anayasaya ayk�r� durum ve tutumlardan
ka��nan, insan haklar�na sayg� duyarak bu hak ve �zg�rl�kleri koruyup
g��lendiren, Anayasa ve hukuk kurallar�na ba�l�l��a �zen g�steren, yarg�
denetimine a��k olan, yasalar�n �st�nde yasakoyucunun
da uymak zorunda oldu�u temel hukuk ilkeleri ile Anayasan�n bulundu�u
bilinci olan devlettir. Devletin
t�m i�lem ve eylemlerinin hukuk kurallar�na uygun olmas� anlay���,
kazan�lm�� haklara sayg� duyulmas�n� da i�ermektedir. Ancak kazan�lm�� bir
haktan s�zedilebilmesi i�in bu hakk�n yeni
yasadan �nce y�r�rl�kte olan kurallara g�re t�m sonu�lar�yla eylemli
bi�imde elde edilmi� olmas� gerekir�
denilmi�tir. 14.06.1973 tarih ve 1739 say�l� Milli E�itim Temel Kanununun 43
�nc� maddesinde, ��retmenli�in �zel bir uzmanl�k mesle�i oldu�u �nceden
kuralla�t�rm�� oldu�undan 5204 say�l� Yasadan �nce ��retmenler i�in
�uzmanl�k hakk�� t�m sonu�lar�yla eylemli bir bi�imde elde edilmi�tir.
Di�er
taraftan, T�rkiye�nin de imzalad��� 5 Ekim 1966 ILO-UNESCO Ortak Belgesi
olan ���retmenlerin Stat�s�ne �li�kin Tavsiye Karar��nda, ��retmenli�in
uzmanl�k isteyen bir meslek oldu�u belirtilmi� oldu�undan T�rkiye bu
konuda, uluslararas� y�k�ml�l�k alt�na girmi�tir. ��nk�,
Uluslararas� �al��ma �rg�t� (�LO) Anayasas�n�n 19 uncu maddesinin �Tavsiye
Kararlar� A��s�ndan �ye �lkelerin Y�k�ml�l�kleri� ba�l���n� ta��yan 6 nc� f�kras�n�n (b) bendinde; tavsiye karar� s�z konusu
oldu�unda, ��ye �lkelerden her biri Konferans oturumunun kapan���ndan
itibaren en fazla bir y�ll�k s�re i�erisinde veya istisnai ko�ullar
nedeniyle bir y�ll�k s�re i�erisinde yapma olana�� olmad��� takdirde,
m�mk�n olan en yak�n s�rede ve Konferans oturumunun kapan���ndan itibaren
18 ay� ge�meyecek �ekilde Tavsiye Karar��n� mevzuat haline getirmek veya
ba�ka t�rl� �nlem almak �zere bu husustaki yetkili makam veya makamlara
sunmay� �stlenir � ifadesi yer almaktad�r. 1739 say�l� Milli E�itim Temel
Kanununun 43 �nc� maddesindeki, ��retmenli�in �zel bir uzmanl�k mesle�i
oldu�una ili�kin h�k�m de T�rkiye�nin �stlendi�i s�z konusu y�k�ml�l���n�n
bir gere�idir.
Anayasan�n
90 �nc� maddesinde, �...usul�ne g�re y�r�rl��e
konulmu� milletleraras� andla�malar kanun h�km�ndedir�
denildikten sonra, bunlar�n Anayasaya ayk�r�l���n�n iddia edilemeyece�i
bildirilmi�tir.
Anayasadaki
bu d�zenleme, kurallar hiyerar�isinde andla�malar�n
ulusal yasalardan daha �st�n oldu�u g�r���ne dayanak olu�turmu�tur.
Anayasaya
ayk�r�l��� ileri s�r�lemedi�i i�in, uluslararas� andla�malar
ulusal yasalar�n �st�nde ve Anayasal normlara yak�n konumda g�r�lm��t�r. Bu
d���nce, uluslararas� andla�malardan do�an
y�k�ml�l�klere de Anayasal bir �st�nl�k tan�nd���n�n �ne s�r�lmesine yol
a�m�� ve bu �st�nl�k, �ahde vefa� ilkesinin bir gere�i olarak tan�mlanm��t�r.
b- 5204
say�l� Kanunun 1 inci maddesinin alt�nc� f�kras� h�km�, Anayasan�n 128 inci
maddesine de ayk�r�d�r.
Anayasan�n
128 inci maddesinin ikinci f�kras�nda, �Memurlar�n ve di�er kamu
g�revlilerinin nitelikleri, atanmalar�, g�rev ve yetkileri, haklar� ve
y�k�ml�l�kleri, ayl�k ve �denekleri ve di�er �zl�k i�leri kanunla
d�zenlenir.� h�km� yer almaktad�r
S�z
konusu 6 nc� f�krada.
���retmenlik
kariyer basamaklar�nda y�kseleceklerin girece�i s�nav, s�nava
kat�lacaklarda aranacak en az �al��ma s�resi, hizmet i�i e�itim veya
lisans�st� e�itim nitelikleri, her bir de�erlendirme �l��t�ne ili�kin
hususlar ve puan de�erleri, alan�nda ya da e�itim bilimleri alan�nda tezli
y�ksek lisans veya doktora ��renimini tamamlam�� olanlardan uzman
��retmenlik veya ba���retmenlik i�in aranacak k�dem, hizmet i�i e�itim,
etkinlikler (bilimsel, k�lt�rel, sanatsal ve sportif �al��malar) ve sicil
(i� ba�ar�m�) �artlar� ve puan de�erleri, bran�lar
temelindeki uzman ��retmenlik ve ba���retmenlik say�lar�, y�kselmeye
ili�kin usul ve esaslar ile di�er hususlar Maliye Bakanl��� ve Devlet
Personel Ba�kanl���n�n uygun g�r��leri al�narak Mill� E�itim Bakanl���nca
��kar�lacak y�netmelikle d�zenlenir�
denilmi�tir. Y�netmelikle yap�lmas� �ng�r�len bu d�zenlemeler, t�m�yle,
Anayasan�n yukar�da s�z� edilen kural�n�n yasayla d�zenlenmesini zorunlu
k�ld��� �memurlar�n ve di�er kamu g�revlilerinin nitelikleri, atanmalar�,
g�rev ve yetkileri, haklar� ve y�k�ml�l�kleri, ayl�k ve �denekleri ve di�er
�zl�k i�leri...� kapsam�ndad�r. Zira, yasayla
d�zenlenmesi gereken ve kamu personeli i�in g�vence olan konular
s�n�rlay�c� de�ildir. Nitelik, atanma, g�rev ve yetki, hak ve y�k�ml�l�k,
ayl�k ve �dene�e yer verildikten sonra, bunlara benzeyen ama bunlar d���nda
kalan konular �di�er �zl�k i�leri�dir. Anayasada
yasayla d�zenlenmesi a��k�a belirtilen alanlar�n y�netmelikle d�zenlenmesi
olanaks�z oldu�undan mezkur 6 nc�
f�kra h�km� Anayasan�n 128 inci maddesi h�km�ne ayk�r�d�r.
Bir yasa
kural�n�n Anayasan�n herhangi bir kural�na ayk�r�l���n�n tespiti onun
kendili�inden Anayasan�n 11 inci maddesine de ayk�r�l��� sonucunu
do�uracakt�r. (Anayasa Mahkemesinin 03.06.1988 tarih ve E.1987/28, K.1988/
16 say�l� karar�, AMKD., sa.24,
shf. 225).
Yukar�da
a��klanan nedenlerle, 30.06.2004 tarih ve 5204 say�l� Kanunun birinci
maddesinin ��retmenlik mesle�inin �kariyer basamaklar��na
ili�kin d�zenlemeleri i�eren t�m f�kralar�; Anayasan�n 2 nci, 11 inci ve 90 �nc�
maddelerine ve ayr�ca bu maddenin 6 �nc� f�kras�
Anayasan�n 128 inci maddesine ayk�r� oldu�undan s�z konusu maddenin iptali
gerekmektedir.
2)
30.06.2004 tarih ve 5204 say�l� Milli E�itim Temel Kanunu ve Devlet
Memurlar� Kanununda de�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin Kanunun ikinci
maddesinin Anayasaya Ayk�r�l���
5204
say�l� Kanunun iptali istenen ikinci maddesi h�km� ile yine ��retmenlik
mesle�inin kariyer basamaklar�na ayr�l��� esas al�narak en y�ksek Devlet
memuru ayl���n�n uzman ��retmenlere %20�sinin, ba���retmenlere ise %40��n�
a�mayacak �ekilde ilave �E�itim, ��retim Tazminat�� verilmesi
�ng�r�lmektedir. Bu madde de, ��retmenlik mesle�inin kariyer basamaklar�na
ayr�lmas� esas al�nm�� oldu�undan ��retmenli�in �zel bir uzmanl�k mesle�i
oldu�u hususundaki kazan�lm�� haklar ihlal edildi�inden bu h�k�m de
Anayasan�n 2 nci maddesindeki �hukuk devleti�
ilkesi ile ba�da�mamaktad�r.
Di�er
taraftan ��retmenler aras�nda farkl� �cret politikas� uygulamak; e�it i�e
e�it �cret ilkesinin ortadan kald�r�lmas� anlam�na gelece�inden Anayasan�n
10 uncu maddesinde ifade edilen �kanun �n�nde e�itlik� ilkesine ayk�r�
d��ecektir. 1739 say�l� Milli E�itim Temel Kanununun 43 �nc� maddesine g�re
�zel bir uzmanl�k mesle�inin mensubu olan ��retmenler, ayn� hukuki stat�
i�erisinde �zde� durumda bulunan ki�ilerdir. Ayn� durumda bulunan ki�ilerin
yasan�n �ng�rd��� haklardan ayn� esaslara g�re yararlanmalar� e�itlik
ilkesinin gere�idir.
Bir yasa
kural�n�n Anayasan�n herhangi bir kural�na ayk�r�l���n�n tespiti onun kendili�inden
Anayasan�n 11 inci maddesine de ayk�r�l��� sonucunu do�uracakt�r. (Anayasa
Mahkemesinin 03.06.1988 tarih ve E.1987/28, K.1988/ 16 say�l� karar�, AMKD., sa.24, shf.
225).
A��klanan
nedenlerle 5204 say�l� Kanunun 2 nci maddesi,
Anayasan�n 2 nci, 10 uncu ve 11 inci maddelerine
ayk�r� oldu�undan iptali gerekmektedir.
IV.
Y�R�RL��� DURDURMA �STEM�N�N GEREK�ES�
30.06.2004
tarih ve 5204 say�l� Kanunun 1 ve 2 nci maddeleri
ile, Uluslararas� �al��ma �rg�t� (ILO) ve Birle�mi�
Milletler E�itim Bilim ve K�lt�r �rg�t� (UNESCO) nun
ortakla�a haz�rlad�klar� ���retmenlerin Stat�s� Tavsiyesi� kararlar�
dikkate al�n�p de�erlendirilmeden yap�lan d�zenleme; kazan�lm�� haklar�
ortadan kald�rd��� gibi �al��ma bar���n� bozacak, ��retmenler aras�ndaki
mesleki dayan��may� ve payla�may� ortadan kald�racak, ��retmenleri yar��a
sokacak, g�ven ili�kisini zedeleyecek �zellikler ta��maktad�r. Yine yap�lan
bu d�zenleme sonucu; ��retmenlerin, ��renci ve veliler taraf�ndan kariyer
basamaklar�na g�re de�erlendirilmeleri yolu a��lm�� olaca��ndan ��retmenlik
mesle�inin ve ��retmenin sayg�nl��� b�y�k �l��de zedelenebilecek,
��retmenler psikolojik ��k�nt� ya�ayabileceklerdir. Bu nedenle 5204 say�l�
Kanunun iptali istenen 1 inci ve 2 nci
maddelerinin uygulanmas� halinde giderilmesi g�� yada
olanaks�z zarar ve durumlar do�abilecektir. Bu nedenle y�r�rl���n
durdurulmas� da istenerek Anayasa Mahkemesi�ne iptal davas� a��lm��t�r.
V. SONU�
VE �STEM
Yukar�da
a��klanan gerek�elerle;
1)
30.06.2004 tarih ve 5204 say�l� Milli E�itim Temel Kanunu ve Devlet
Memurlar� Kanununda de�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin Kanunun birinci
maddesinin t�m f�kralar� Anayasan�n 2 inci, 11 inci ve 90 �nc� maddelerine ve 6 nc�
f�kras� ayr�ca Anayasan�n 128 inci maddesine ayk�r� oldu�undan birinci
maddenin iptaline,
2)
30.06.2004 tarih ve 5204 say�l� Milli E�itim Temel Kanunu ve Devlet
Memurlar� Kanununda de�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin Kanunun ikinci maddesi,
Anayasan�n 2 nci, 10 uncu ve 11 inci maddelerine
ayk�r� oldu�undan iptaline,
ve
uygulanmalar� halinde giderilmesi olanaks�z zarar ve durumlar do�aca��
i�in, iptal davas� sonu�lan�ncaya kadar y�r�rl�klerinin durdurulmas�na
karar verilmesine ili�kin istemimizi sayg� ile arz ederiz.�
II- YASA MET�NLER�
A- �ptali �stenilen Yasa Kurallar�
5204
say�l� Yasa�n�n iptali istenilen kurallar� ��yledir:
�MADDE 1.-
14.6.1973 tarihli ve 1739 say�l� Mill� E�itim Temel Kanununun 43 �nc�
maddesinin sonuna a�a��daki f�kralar eklenmi�tir.
��retmenlik
mesle�i; adayl�k d�neminden sonra ��retmen, uzman ��retmen ve ba���retmen
olmak �zere �� kariyer basama��na ayr�l�r. Adayl�k d�nemini ba�ar�yla
tamamlayanlar mesle�e ��retmen olarak atan�r.
Kariyer
basamaklar�nda y�kselmede k�dem, e�itim (hizmet i�i e�itim, lisans�st�
e�itim), etkinlikler (bilimsel, k�lt�rel, sanatsal ve sportif �al��malar)
ve sicil (i� ba�ar�m�) puanlar� ile s�nav sonu�lar� esas al�n�r.
De�erlendirme 100 tam puan �zerinden yap�l�r. De�erlendirme puan�n�n %
10�unu k�dem, % 20�sini e�itim, % 10�unu etkinlikler, % 10�unu� sicil (i� ba�ar�m�) ve % 50�sini
de s�nav puan� olu�turur.
Kariyer
basamaklar�nda y�kselecekler de�erlendirme puanlar�na g�re ba�ar�
s�ralamas�na al�n�r. De�erlendirmeye al�nmak i�in s�nav tam puan�n�n en az
% 60��n� alm�� olmak �art� aran�r.
S�nav
y�lda bir defa olmak �zere �SYM�ce yap�l�r.
Alan�nda
ya da e�itim bilimleri alan�nda tezli y�ksek lisans ��renimini tamamlam��
��retmenlerden uzman ��retmenlik, doktora ��renimini tamamlam�� olan
��retmenlerden ise ba���retmenlik i�in s�nav �art� aranmaz. Bu durumda olan
��retmenler k�dem, hizmet i�i e�itim, etkinlikler (bilimsel, k�lt�rel,
sanatsal ve sportif �al��malar) ve sicil (i� ba�ar�m�) �l��tlerine g�re
de�erlendirilir.
��retmenlik
kariyer basamaklar�nda y�kseleceklerin girece�i s�nav, s�nava
kat�lacaklarda aranacak en az �al��ma s�resi, hizmet i�i e�itim veya
lisans�st� e�itim nitelikleri, her bir de�erlendirme �l��t�ne ili�kin
hususlar ve puan de�erleri, alan�nda ya da e�itim bilimleri alan�nda tezli
y�ksek lisans veya doktora ��renimini tamamlam�� olanlardan uzman
��retmenlik veya ba���retmenlik i�in aranacak k�dem, hizmet i�i e�itim,
etkinlikler (bilimsel, k�lt�rel, sanatsal ve sportif �al��malar) ve sicil
(i� ba�ar�m�) �artlar� ve puan de�erleri, bran�lar
temelindeki uzman ��retmenlik ve ba���retmenlik say�lar�, y�kselmeye ili�kin
usul ve esaslar ile di�er hususlar Maliye Bakanl��� ve Devlet Personel
Ba�kanl���n�n uygun g�r��leri al�narak Mill� E�itim Bakanl���nca
��kar�lacak y�netmelikle d�zenlenir.
Toplam
serbest ��retmen kadro say�s� i�inde, ba���retmen oran� % 10, uzman ��retmen
oran� % 20�dir. Bakanlar Kurulu bu oranlar� bir kat�na kadar y�kseltmeye
yetkilidir.�
�MADDE 2.-
14.7.1965 tarihli ve 657 say�l� Devlet Memurlar� Kanununun 152 nci maddesinin �II- Tazminatlar� k�sm�n�n �B- E�itim,
��retim Tazminat�� b�l�m�n�n birinci f�kras�ndan sonra gelmek �zere
a�a��daki f�kra eklenmi�tir.
Birinci
f�krada say�lanlardan ayr�ca;
a)
Ba���retmen unvan�n� kazanm�� olanlara % 40��na,
b) Uzman
��retmen unvan�n� kazanm�� olanlara % 20�sine,�
B- Dayan�lan ve �lgili G�r�len Anayasa Kurallar�
Dava
dilek�esinde, Anayasa�n�n 2., 10., 11., 90. ve
128. maddelerine dayan�lm��, 7. maddesi ilgili g�r�lm��t�r.
III- �LK �NCELEME
Anayasa Mahkemesi ��t�z����n�n 8. maddesi uyar�nca,
Mustafa BUM�N, Ha�im KILI�, Sacit ADALI, Fulya
KANTARCIO�LU, Ertu�rul ERSOY, T�lay TU�CU, Ahmet AKYAL�IN, Mehmet ERTEN,
Faz�l SA�LAM, A. Necmi �ZLER ve Serdar �ZG�LD�R��n kat�l�mlar�yla 8.9.2004 g�n� yap�lan ilk
inceleme toplant�s�nda, dosyada eksiklik bulunmad���ndan i�in esas�n�n
incelenmesine, y�r�rl��� durdurma isteminin bu konudaki raporun haz�rlanmas�ndan
sonra karara ba�lanmas�na oybirli�iyle karar verilmi�tir.
IV- ESASIN �NCELENMES�
Dava
dilek�esi ve ekleri, i�in esas�na ili�kin rapor, iptali istenilen Yasa
kurallar�, dayan�lan Anayasa kurallar� ve bunlar�n gerek�eleri ile di�er
yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gere�i g�r���l�p d���n�ld�:
A- 5204 Say�l� Yasa�n�n 1. Maddesiyle 1739 Say�l�
Mill� E�itim Temel Kanunu�nun 43. Maddesine Eklenen F�kralar�n �ncelenmesi
1) Birinci F�kran�n �ncelenmesi
Dava dilek�esinde, 5 Ekim 1966 �LO-Unesco Ortak Belgesindeki ��retmenlerin Stat�s�ne
�li�kin Tavsiye Karar�nda ve 14.6.1973 g�nl�, 1739 say�l� Yasa�n�n 43.
maddesinde ��retmenli�in �zel bir uzmanl�k mesle�i oldu�unun belirtilmesine
ra�men ��retmenlik mesle�inin kariyer basamaklar�na ayr�lmas�na ili�kin
kural�n, Anayasa�n�n 90. maddesine, kazan�lm�� haklar� ortadan kald�rmas�
nedeniyle Anayasa�n�n 2. ve 11. maddelerine ayk�r� oldu�u ileri
s�r�lm��t�r.
5204
say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin birinci f�kras�nda, ��retmenlik mesle�i;
adayl�k d�neminden sonra ��retmen, uzman ��retmen ve ba���retmen olmak
�zere �� kariyer basama��na ayr�lmakta, adayl�k d�nemini ba�ar�yla
tamamlayanlar�n mesle�e ��retmen olarak atanmas� �ng�r�lmektedir.
Anayasa�n�n
2. maddesinde, T�rkiye Cumhuriyeti�nin bir hukuk devleti oldu�u
belirtilmi�tir. Hukuk devleti, eylem ve i�lemleri hukuka uygun olan, insan
haklar�na dayanan, bu hak ve �zg�rl�kleri koruyup g��lendiren, her alanda
adil bir hukuk d�zeni kurup bunu geli�tirerek s�rd�ren, Anayasa�ya ayk�r�
durum ve tutumlardan ka��nan, hukukun �st�n kurallar�yla kendini ba�l�
sayan ve yarg� denetimine a��k olan devlettir.
1739
say�l� Milli E�itim Temel Kanunu�nun 43. maddesi, ���retmenlik, Devletin e�itim, ��retim ve bununla ilgili y�netim
g�revlerini �zerine alan �zel bir ihtisas mesle�idir. ��retmenler bu
g�revlerini T�rk Milli E�itiminin ama�lar�na ve temel ilkelerine uygun
olarak ifa etmekle y�k�ml�d�rler. ��retmenlik mesle�ine haz�rl�k genel
k�lt�r, �zel alan e�itimi ve pedagojik formasyon
ile sa�lan�r. Yukar�da belirtilen nitelikleri kazanabilmeleri i�in, hangi
��retim kademesinde olursa olsun, ��retmen adaylar�n�n y�ksek ��renim
g�rmelerinin sa�lanmas� esast�r. Bu ��renim lisans �ncesi, lisans ve lisans
�st� seviyelerde yatay ve dikey ge�i�lere de imkan
verecek bi�imde d�zenlenir.� �eklinde iken 5204 say�l� Yasa�n�n 1.
maddesiyle, 43. maddenin ���nc� f�kras�ndan sonra gelmek �zere yedi f�kra
eklenerek ��retmenlik mesle�inin kariyer basamaklar�na ayr�lmas� esas�
kabul edilmi�tir.
5204 say�l� Yasa�n�n genel gerek�esinde T�rk
Milletini �a�da� uygarl���n yap�c� ve se�kin bir orta�� yapmada en �nemli
unsurlar aras�nda yer alan ��retmenlerin k�dem, e�itim ve i� ba�ar�mlar�
esas al�narak, meslek� ve ki�isel geli�imlerinin sa�lanmas�, niteliklerinin
iyile�tirilmesi, stat�lerinin yapt�klar� g�revin �nem, g��l�k ve sorumluluk
derecesi �er�evesinde olmas� gereken seviyeye y�kseltilmesinin ama�land���
belirtilmi�tir.
5204 say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin konuyla ilgili
gerek�esinde ise ��retmenler i�in bilgide ve i� ba�ar�m�nda yar��may� �n
plana ��karacak bir te�vik sisteminin kurulmas� gere�inin duyuldu�u, bunun
sonucu olarak da adayl�k d�neminden sonra ��retmenlik mesle�inin, ��retmen,
uzman ��retmen ve ba���retmen olarak �� kariyer basama�a ayr�ld��� ve
��retmenlerin meslek� ve ki�isel geli�imlerine imk�n ve f�rsat tan�nd���
ifade edilmi�tir.
1739
say�l� Yasa�n�n 43. maddesinin birinci f�kras�nda �zel bir ihtisas mesle�i
oldu�u belirtilen ��retmenli�in kuralla kariyer basamaklar�na ayr�lmas�,
yasa koyucunun takdir alan� i�erisinde oldu�u gibi, getirilen y�kselme sisteminin
kamu personel rejiminde aranan unsurlardan birisi olan �kariyer� esas�yla da uyumlu bulundu�u a��kt�r.
�te
yandan, 5204 say�l� Yasa�n�n gerek�esinde belirtilen hedeflerin yan�nda
mesle�i �ekici k�lmay� ama�layan bu sistemde ��retmenler bir hak kayb�na da
u�ramamaktad�rlar.
Bu
nedenlerle kural, Anayasa�n�n 2. maddesine ayk�r� de�ildir. �ptal isteminin
reddi gerekir.
Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTA� bu g�r��e
kat�lmam��lard�r.
Kural�n,
Anayasa�n�n 11. ve 90. maddeleriyle ilgisi g�r�lmemi�tir.
2) �kinci F�kran�n �ncelenmesi
Dava
dilek�esinde, kariyer basamaklar�nda y�kselmede getirilen �l��tlerin
birinci f�kra i�in belirtilen gerek�elerle Anayasa�n�n 2.,
11. ve 90. maddelerine ayk�r� oldu�u ileri s�r�lm��t�r.
2949
say�l� Anayasa Mahkemesinin Kurulu�u ve Yarg�lama Usulleri Hakk�nda
Kanun�un 29. maddesine g�re, Anayasa Mahkemesi yasalar�n, kanun h�km�nde
kararnamelerin ve TBMM ��t�z����n�n Anayasa�ya ayk�r�l��� konusunda
ilgililer taraf�ndan ileri s�r�len gerek�elere dayanmak zorunda de�ildir.
�stemle ba�l� kalmak ko�uluyla ba�ka gerek�e ile de Anayasa�ya ayk�r�l�k
karar� verilebilir. �ptali istenen kural, konuyla ilgili g�r�len
Anayasa�n�n 10. maddesi y�n�nden de incelenmi�tir.
5204
say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin ikinci f�kras�nda, �Kariyer basamaklar�nda y�kselmede k�dem, e�itim (hizmet i�i
e�itim, lisans�st� e�itim), etkinlikler (bilimsel, k�lt�rel, sanatsal ve
sportif �al��malar) ve sicil (i� ba�ar�m�) puanlar� ile s�nav sonu�lar�
esas al�n�r. De�erlendirme 100 tam puan �zerinden yap�l�r. De�erlendirme
puan�n�n % 10�unu k�dem, % 20�sini e�itim, % 10�unu etkinlikler, % 10�unu� sicil (i�
ba�ar�m�) ve % 50�sini de s�nav puan� olu�turur.� denilmektedir.
Anayasa�n�n
10. maddesinde �ng�r�len yasa �n�nde e�itlik, herkesin her y�nden ayn�
kurallara ba�l� olaca�� anlam�na gelmez. Kimi yurtta�lar�n hakl� bir nedene
dayanarak de�i�ik kurallara ba�l� tutulmalar� e�itlik ilkesine ayk�r�l�k
olu�turmaz. Durum ve konumlar�ndaki �zellikler, kimi ki�iler i�in de�i�ik
kurallar� ve de�i�ik uygulamalar� gerekli k�labilir. Anayasa�n�n ama�lad���
e�itlik eylemli de�il hukuksal e�itliktir. Ayn� hukuksal durumlar ayn�, ayr�
hukuksal durumlar ayr� kurallara ba�l� tutulursa Anayasa�da �ng�r�len
e�itlik �i�nenmi� olmaz. Ba�ka bir anlat�mla, ki�isel nitelikleri ve
durumlar� �zde� olanlar aras�nda, yasalara konulan kurallarla de�i�ik
uygulamalar yap�lamaz. Durumlardaki de�i�ikli�in do�urdu�u zorunluluklar,
kamu yarar� ya da ba�ka hakl� nedenlere dayan�larak yasalarla farkl�
uygulamalar getirilmesi durumunda Anayasa�n�n e�itlik ilkesinin �i�nendi�i
sonucu ��kar�lamaz.
Kariyer
basamaklar�nda y�kselmedeki �l��tlerden olan �hizmet i�i e�itim� ile ilgili
olarak 1739 say�l� Yasa�n�n 48. maddesinde, ���retmenlerin daha �st ��renim g�rmelerini sa�lamak �zere yaz ve
ak�am okullar� a��l�r veya hizmet i�inde yeti�tirilmeleri maksad�yle kurslar ve seminerler d�zenlenir. Yaz ve
ak�am okullar� ��retmen yeti�tiren kurumlarca a��l�r; bunlara devam ederek
yeterli krediyi dolduran ��retmenlere o kurumun belge veya diplomas�
verilir. Milli E�itim Bakanl���nca a��lan kurs ve seminerlere devam
edenlerden ba�ar� sa�layanlara belge verilir. Bu belgelerin, ��retmenlerin
atama, y�kselme ve nakillerinde ne �l��de ve nas�l de�erlendirilece�i
y�netmelikle d�zenlenir.� h�km� yer almaktad�r.
Milli
E�itim Bakanl����n�n haz�rlad��� y�ll�k hizmet i�i e�itim plan�na g�re
e�itim alacak ��retmenler ve say�lar� belirlenerek hizmet i�i e�itim
ger�ekle�tirilmektedir. Uygulamada mahalli hizmeti�i
e�itim faaliyetlerine kat�lacak ��retmenler valilik, Bakanl�k taraf�ndan
yap�lan hizmeti�i e�itim faaliyetlerine kat�lacak
olanlar ise Bakanl�k onay� ile tespit edilmektedir.
Bu
d�zenlemelerden kariyer basamaklar�nda y�kselmedeki de�erlendirme puan�n�n
% 20�lik e�itim k�sm� i�erisinde yer alan hizmet i�i e�itime kat�lmada
��retmenin iradesinin belirleyici olmad��� anla��lmaktad�r. Bu durumun,
hizmet i�i e�itim almak �zere g�revlendirilmi� ��retmenlerin, bu kapsama
al�nmayanlara g�re kariyer basamaklar�ndaki de�erlendirmede �ne ge�melerine
ve ayn� hukuksal konuma sahip ��retmenler aras�nda e�itsizli�e yol a�aca��
a��kt�r. Hizmeti�i e�itime kat�lacaklar�n
saptanmas�nda bu e�itsizli�i giderici objektif kriterlerin
yasada yer almamas� nedeniyle kuraldaki �hizmet
i�i e�itim,� ibaresi Anayasa�n�n 10. maddesine ayk�r�d�r. �ptali
gerekir.
Kural�n
kalan b�l�m�nde yer alan kariyer basamaklar�nda y�kselmeye esas al�nacak
de�erlendirmede k�dem, lisans�st� e�itim, etkinlikler ve sicil puanlar� ile
s�nav sonucu �l��tlerinin, ��retmenin �al��mas�na ve �abas�na ba�l� olarak
objektif nitelik ta��d��� ve ��retmenler aras�nda e�itsizli�e yol a�mad���
anla��ld���ndan kural�n kalan b�l�m� Anayasa�n�n 2. ve 10. maddelerine
ayk�r� de�ildir. �ptal isteminin reddi gerekir.
Kural�n
kalan b�l�m�n�n reddine ili�kin olarak Osman Alifeyyaz
PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh
KALEL� ile Zehra Ayla PERKTA� bu g�r��e kat�lmam��lard�r.
Kural�n,
Anayasa�n�n 11. ve 90. maddeleriyle ilgisi g�r�lmemi�tir.
3) ���nc� F�kran�n �ncelenmesi
Dava
dilek�esinde, kariyer basamaklar�nda de�erlendirmeye al�nmak i�in s�nav tam
puan�n�n esas al�nmas�n�n birinci f�kra i�in belirtilen gerek�elerle
Anayasa�n�n 2., 11. ve 90. maddelerine ayk�r�
oldu�u ileri s�r�lm��t�r.
5204
say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin ���nc� f�kras�nda, �Kariyer basamaklar�nda y�kselecekler de�erlendirme puanlar�na g�re
ba�ar� s�ralamas�na al�n�r. De�erlendirmeye al�nmak i�in s�nav tam puan�n�n
en az % 60��n� alm�� olmak �art� aran�r.� denilmektedir.
Kariyer
basamaklar�nda y�kseleceklerin de�erlendirme puanlar�na g�re ba�ar�
s�ralamas�na al�nmalar� s�nav sisteminin bir gere�idir. De�erlendirme i�in
�ng�r�len s�nav tam puan�n�n % 60��n�n al�nmas� ko�ulu da, yasa koyucunun
takdir alan� i�erisinde de�erlendirmeyi gerektiren bir konudur.
Bu
nedenle, kural Anayasa�n�n 2. maddesine ayk�r� de�ildir. �ptal isteminin
reddi gerekir.
Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTA� bu g�r��e
kat�lmam��lard�r.
Kural�n,
Anayasa�n�n 11. ve 90. maddeleriyle ilgisi g�r�lmemi�tir.
4) D�rd�nc� F�kran�n �ncelenmesi
Dava
dilek�esinde, s�nav�n yap�lmas�na ili�kin kural�n birinci f�kra i�in
belirtilen gerek�elerle Anayasa�n�n 2., 11. ve 90.
maddelerine ayk�r� oldu�u ileri s�r�lm��t�r.
5204
say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin d�rd�nc� f�kras�nda, �S�nav y�lda bir defa olmak �zere �SYM�ce yap�l�r.� h�km� yer
almaktad�r.
2547
say�l� Y�ksek��retim Kanunu�nun 6. maddesinde �zerkli�e ve kamu t�zel
ki�ili�ine sahip oldu�u belirtilen Y�ksek��retim Kuruluna ba�l� olarak
kurulan ��renci Se�me ve Yerle�tirme Merkezinin (�SYM), an�lan Yasa�n�n 10.
maddesinde Y�ksek��retim Kurulunun tespit etti�i esaslar �er�evesinde istek
�zerine y�ksek��retim kurumlar�na anket, do�entlik s�navlar� dahil her d�zeyde s�nav ve de�erlendirme i�lerini
yapaca�� �ng�r�lm��t�r.
Kuralda,
kariyer basamaklar�nda �l��t olan s�nav�n �zerkli�e sahip Y�ksek��retim
Kuruluna ba�l� �SYM taraf�ndan yap�lmas�n�n �ng�r�lmesinin objektif kriterlere g�re s�nav�n yap�lmas� amac�n� ta��d��� ve
s�nava girecekler bak�m�ndan g�vence niteli�inde oldu�u a��kt�r. S�nav�n
y�lda bir defa olmas� da, yasa koyucunun takdir alan� i�erisinde
de�erlendirilmesi gereken bir konudur.
Bu
nedenle, kural Anayasa�n�n 2. maddesine ayk�r� de�ildir. �ptal isteminin
reddi gerekir.
Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTA� bu g�r��e
kat�lmam��lard�r.
Kural�n,
Anayasa�n�n 11. ve 90. maddeleriyle ilgisi g�r�lmemi�tir.
5) Be�inci F�kran�n �ncelenmesi
Dava
dilek�esinde, kariyer basamaklar�nda y�ksek lisans ve doktora ��renimini
tamamlam�� olanlara s�navdan muafiyet getirilmesinin birinci f�kra i�in
belirtilen gerek�elerle Anayasa�n�n 2., 11. ve 90.
maddelerine ayk�r� oldu�u ileri s�r�lm��t�r.
5204
say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin be�inci f�kras�nda, �Alan�nda ya da e�itim bilimleri alan�nda tezli y�ksek lisans
��renimini tamamlam�� ��retmenlerden uzman ��retmenlik, doktora ��renimini tamamlam��
olan ��retmenlerden ise ba���retmenlik i�in s�nav �art� aranmaz. Bu durumda
olan ��retmenler k�dem, hizmet i�i e�itim, etkinlikler (bilimsel, k�lt�rel,
sanatsal ve sportif �al��malar) ve sicil (i� ba�ar�m�) �l��tlerine g�re
de�erlendirilir.� denilmektedir.
Kuralda
yer alan �hizmet i�i e�itim,� ibaresi,
ikinci f�kra i�in belirtilen gerek�elerle Anayasa�n�n 10. maddesine
ayk�r�d�r. �ptali gerekir.
2547
say�l� Y�ksek��retim Kanunu�nun 3. maddesinin (t/1) nolu
bendine g�re y�ksek lisans, bir lisans ��retimine dayal�, e�itim-��retim ve
ara�t�rman�n sonu�lar�n� ortaya koymay� ama�layan bir y�ksek��retimdir;
(t/2) bendine g�re doktora ise lisansa dayal� en az alt� veya y�ksek lisans
veya eczac�l�k veya fen fak�ltesi mezunlar�nca Sa�l�k ve Sosyal Yard�m
Bakanl��� taraf�ndan d�zenlenen esaslara g�re bir laboratuvar
dal�nda kazan�lan uzmanl��a dayal� en az d�rt yar� y�ll�k
program� kapsayan ve orijinal bir ara�t�rman�n sonu�lar�n� ortaya koymay�
ama�layan bir y�ksek��retimdir.
Alan�nda
ya da e�itim bilimleri alan�nda tezli y�ksek lisans veya doktora ��renimini
tamamlam�� ��retmenlerin, bilgilerinin ve uzmanla�m�� ara�t�rmac�
niteliklerinin artaca�� g�zetildi�inde s�navdan elde edilmek istenilen amaca
bu yolla ula��laca�� a��kt�r. Bu nedenle an�lan ki�ilerin s�navdan muaf
tutulmalar�nda Anayasa�n�n 2. ve 10. maddelerine ayk�r� bir y�n
bulunmamaktad�r. �ptal isteminin reddi gerekir.
Kural�n
kalan b�l�m�n�n reddine ili�kin olarak Osman Alifeyyaz
PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh
KALEL� ile Zehra Ayla PERKTA� bu g�r��e kat�lmam��lard�r.
Kural�n,
Anayasa�n�n 11. ve 90. maddeleriyle ilgisi g�r�lmemi�tir.
6) Alt�nc� F�kran�n �ncelenmesi
Dava
dilek�esinde, kuralla y�netmeli�e b�rak�lan konular�n Anayasa�n�n 128.
maddesindeki �di�er �zl�k i�leri�
ibaresi i�erinde kald��� ve yasayla d�zenlenmesi gerekti�i, bu nedenle
kural�n Anayasa�n�n 128. maddesine ayk�r� oldu�u, ayr�ca birinci f�kra i�in
belirtilen gerek�elerle Anayasa�n�n 2., 11. ve 90.
maddelerine de ayk�r� oldu�u ileri s�r�lm��t�r.
2949
say�l� Anayasa Mahkemesinin Kurulu�u ve Yarg�lama Usulleri Hakk�nda
Kanun�un 29. maddesine g�re, Anayasa Mahkemesi yasalar�n, kanun h�km�nde
kararnamelerin ve TBMM ��t�z����n�n Anayasa�ya ayk�r�l��� konusunda
ilgililer taraf�ndan ileri s�r�len gerek�elere dayanmak zorunda de�ildir.
�stemle ba�l� kalmak ko�uluyla ba�ka gerek�e ile de Anayasa�ya ayk�r�l�k
karar� verilebilir. �ptali istenen kural, konuyla ilgili g�r�len
Anayasa�n�n 7. maddesi y�n�nden de incelenmi�tir.
5204
say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin alt�nc� f�kras�nda, ���retmenlik kariyer basamaklar�nda y�kseleceklerin girece�i s�nav,
s�nava kat�lacaklarda aranacak en az �al��ma s�resi, hizmet i�i e�itim veya
lisans�st� e�itim nitelikleri, her bir de�erlendirme �l��t�ne ili�kin
hususlar ve puan de�erleri, alan�nda ya da e�itim bilimleri alan�nda tezli
y�ksek lisans veya doktora ��renimini tamamlam�� olanlardan uzman
��retmenlik veya ba���retmenlik i�in aranacak k�dem, hizmet i�i e�itim,
etkinlikler (bilimsel, k�lt�rel, sanatsal ve sportif �al��malar) ve sicil
(i� ba�ar�m�) �artlar� ve puan de�erleri, bran�lar
temelindeki uzman ��retmenlik ve ba���retmenlik say�lar�, y�kselmeye
ili�kin usul ve esaslar ile di�er hususlar Maliye Bakanl��� ve Devlet
Personel Ba�kanl���n�n uygun g�r��leri al�narak Mill� E�itim Bakanl���nca
��kar�lacak y�netmelikle d�zenlenir.� h�km� yer almaktad�r.
Kuralda
y�netmeli�e b�rak�lan �s�nava
kat�lacaklarda aranacak en az �al��ma s�resi�, �alan�nda ya da e�itim bilimleri alan�nda tezli y�ksek lisans veya
doktora ��renimini tamamlam�� olanlardan uzman ��retmenlik veya ba���retmenlik
i�in aranacak k�dem,�, �bran�lar temelindeki uzman ��retmenlik ve
ba���retmenlik say�lar�,� ve �ile di�er hususlar� ibareleri kariyer basamaklar�nda y�kselme
hakk�ndan yararlanabilmeye ili�kindir.
Anayasa�n�n 7. maddesine g�re Yasama yetkisi T�rk
Milleti ad�na T�rkiye B�y�k Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.
Anayasa�n�n 124. maddesinin birinci f�kras�na g�re, y�netmelikler,
kanunlar�n ve t�z�klerin uygulanmas�n� sa�lamak �zere ve bunlara ayk�r�
olmamak �art�yla ��kar�labilir.
Yasayla d�zenleme, konunun t�m ayr�nt�lar�n�n
yasayla belirlenmesini de�il, temel ilkelerin, �l�� ve s�n�rlar�n yasada
g�sterilip uzmanl�k ve teknik konulara y�nelik ayr�nt�lar�n d�zenlenmesinin
y�r�tme organ�na b�rak�lmas�n� ifade eder. Yasada, y�netmelikle
d�zenlenecek konular�n �er�evesinin, Anayasa yarg�s� ba�lam�nda denetime
olanak verecek bi�imde d�zenlenmi� olmas� gerekir. Kuraldaki �s�nava kat�lacaklarda aranacak en az
�al��ma s�resi�, �alan�nda ya da
e�itim bilimleri alan�nda tezli y�ksek lisans veya doktora ��renimini
tamamlam�� olanlardan uzman ��retmenlik veya ba���retmenlik i�in aranacak
k�dem,�, �bran�lar temelindeki uzman ��retmenlik ve ba���retmenlik say�lar�,� ve
�ile di�er hususlar� ibarelerinin belirlenmesinde belirtilen �er�eveye
yer verilmedi�i a��kt�r. Bu nedenlerle kuraldaki an�lan ibareler
Anayasa�n�n 2. ve 7. maddelerine ayk�r�d�r. �ptalleri gerekir.�
Kural�n
kalan b�l�m� ise y�netmelikte d�zenlenebilecek nitelikte konulara
ili�kindir ve Anayasa�n�n 2. ve 7. maddelerine ayk�r� de�ildir. �ptal
isteminin reddi gerekir.
Kural�n
kalan b�l�m�n�n reddine ili�kin olarak Osman Alifeyyaz
PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh
KALEL� ile Zehra Ayla PERKTA� bu g�r��e kat�lmam��lard�r.
Kural�n,
Anayasa�n�n 11., 90. ve 128. maddeleriyle ilgisi
g�r�lmemi�tir.
7) Yedinci F�kran�n �ncelenmesi��������
Dava
dilek�esinde kural�n, y�zde s�n�rlamas� getirmekle, bunun d���nda kalan
k�sm�n �zerinden 1739 say�l� Yasa�n�n 43. maddesinin birinci f�kras�nda
belirtilen uzmanl�k unvan�n�n geri al�nmas� anlam�na gelece�i, bunun
Anayasa�n�n 2. maddesine ayk�r� oldu�u, ayr�ca birinci f�kra i�in
belirtilen gerek�elerle Anayasa�n�n 11. ve 90. maddelerine de ayk�r� oldu�u
ileri s�r�lm��t�r.
5204
say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin yedinci f�kras�nda, �Toplam serbest ��retmen kadro say�s� i�inde, ba���retmen oran� %
10, uzman ��retmen oran� % 20�dir. Bakanlar Kurulu� bu oranlar� bir kat�na kadar
y�kseltmeye yetkilidir.� denilmektedir.
5204 say�l� Yasa�n�n 1. maddesiyle getirilen
kariyer basamaklar�nda y�kselme sistemi, ��retmenlerin, nitelik ve
stat�lerinin iyile�tirilmesine �zel �nem verilmesi temeline dayanmakta ve
��retmenlerin k�dem, e�itim ve i� ba�ar�mlar� esas al�narak, meslek� ve
ki�isel geli�imlerinin sa�lanmas�, niteliklerinin iyile�tirilmesi,
stat�lerinin yapt�klar� g�revin �nem, g��l�k ve sorumluluk derecesi
�er�evesinde olmas� gereken seviyeye y�kseltilmesini ama�lamaktad�r.
Kuralda,
kariyer basamaklar�nda y�kselme ko�ullar�n�n t�m�n� sa�lasa bile, % 20 ve %
10�luk s�n�rlama nedeniyle b�t�n ��retmenler y�kselme olana��na sahip
olamayacaklard�r. Bakanlar Kurulu�na tan�nan bu oranlar� bir kat�na kadar
y�kseltme yetkisinin kullan�lmas�nda da ayn� sonu�la kar��la��labilecektir.
An�lan
oranlar doldu�unda geride kalan ��retmenler, bo�alma olana kadar y�zde y�z
ba�ar� elde etseler bile, uzman ve/veya ba���retmen hakk�n� elde
edemeyeceklerdir. Bu durum ise y���lmalara, t�kanmalara ve �al��ma hayat�nda
olumsuzluklara neden olabilecektir. �ng�r�len kontenjanlardaki y�zdelere
giren son ki�ilerle ayn� de�erlendirme puan�na sahip olanlar�n kontenjan
d���nda kalmalar� hali hukuk devleti ve e�itlik ilkeleriyle
ba�da�mamaktad�r.
Bu
nedenlerle kural, Anayasa�n�n 2. ve 10. maddelerine ayk�r�d�r. �ptali
gerekir.
Ha�im
KILI� bu g�r��e kat�lmam��t�r.
Kural�n,
Anayasa�n�n 11. ve 90. maddeleriyle ilgisi g�r�lmemi�tir.
B- 5204 Say�l� Yasa�n�n 2. Maddesiyle 14.7.1965
g�nl�, 657 Say�l� Devlet Memurlar� Kanunu�nun 152. Maddesine Eklenen
F�kran�n �ncelenmesi
Dava
dilek�esinde, ��retmenlik mesle�inin kariyer basamaklar�na ayr�lmas�n�n
Anayasa�n�n 2. maddesindeki hukuk devleti ilkesine, e�it i�e e�it �cret
ilkesini kald�rd��� i�in de Anayasa�n�n 10. ve 11. maddelerine ayk�r�
oldu�u ileri s�r�lm��t�r.�
5204
say�l� Yasa�n�n 2 maddesiyle, 14.7.1965 g�nl�, 657 say�l� Devlet Memurlar�
Kanunu�nun 152. maddesinin �II-
Tazminatlar� k�sm�n�n �B- E�itim,
��retim Tazminat�� b�l�m�n�n birinci f�kras�ndan sonra gelmek �zere
eklenen f�kra ile ba���retmen unvan�n� kazanm�� olanlara % 40��na, uzman
��retmen unvan�n� kazanm�� olanlara % 20�sine kadar miktarda �deme
yap�lmas� �ng�r�lmektedir.
Kuralla, kariyer basamaklar�nda
y�kselmede ba�ar�l� olanlara mali katk� sa�lanmas� ama�lanmaktad�r. Getirilen
mali olanak, ��retmenlerin bu sistemdeki performanslar�n� art�rmada te�vik
niteli�i ta��makta olup, ��retmenler i�in bir hak kayb�na neden
olmamaktad�r. Ayr�ca kuralla, farkl� kariyer basamaklar�ndaki ki�ilere
farkl� �cret verilmesi sonucu do�mas�nda e�itlik ilkesine de ayk�r�l�k s�z
konusu de�ildir.
Bu nedenle kural, Anayasa�n�n 2. ve
10. maddelerine ayk�r� de�ildir. �ptal isteminin reddi gerekir.
Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTA� bu g�r��e
kat�lmam��lard�r.
Kural�n,
Anayasa�n�n 11. maddesiyle ilgisi g�r�lmemi�tir.
V- �PTAL�N D��ER KURALLARA ETK�S�
2949
say�l� Anayasa Mahkemesinin Kurulu�u ve Yarg�lama Usulleri Hakk�nda
Kanun�un 29. maddesinin ikinci f�kras�nda, Yasa�n�n belirli kurallar�n�n
iptali, di�er kurallar�n�n veya t�m�n�n uygulanmamas� sonucunu do�uruyorsa,
bunlar�n da Anayasa Mahkemesi�nce iptaline karar verilebilece�i
�ng�r�lmektedir.
5204 say�l�
Yasa�n�n 1. maddesiyle 1739 say�l� Yasa�n�n 43. maddesinin sonuna eklenen
alt�nc� f�kran�n, iptal edilen ibareleri nedeniyle uygulanma olana��
kalmayan kalan b�l�m�n�n de 2949 say�l� Yasa�n�n 29. maddesinin ikinci
f�kras� uyar�nca iptali gerekir.
VI- Y�R�RL���N DURDURULMASI �STEM�
30.6.2004
g�nl�, 5204 say�l� Mill� E�itim Temel Kanunu ve Devlet Memurlar� Kanununda
De�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin Kanun�un:
A) 1- 1.
maddesiyle 14.6.1973 g�nl�, 1739 say�l� Mill� E�itim Temel Kanunu�nun 43.
maddesinin sonuna eklenen;
a-� Birinci f�kraya,
b-
�kinci f�kran�n �� hizmet i�i e�itim, �� ibaresi
d���nda kalan b�l�m�ne,
c-� ���nc� f�kraya,
d-� D�rd�nc� f�kraya,
e-
Be�inci f�kran�n �� hizmet i�i e�itim, �� ibaresi
d���nda kalan b�l�m�ne,
2 -� 2. maddesiyle 14.7.1965 g�nl�, 657 say�l�
Devlet Memurlar� Kanunu�nun 152. maddesinin �II- Tazminatlar�� k�sm�n�n�
�B- E�itim, ��retim Tazminat�� b�l�m�n�n birinci f�kras�ndan sonra
gelmek �zere eklenen f�kraya,
y�nelik�
iptal istemleri,� 21.5.2008 g�nl�,� E. 2004/83, K. 2008/107 say�l� kararla
reddedildi�inden, bu f�kra ve b�l�mlere ili�kin Y�R�RL���N DURDURULMASI
�STEM�N�N REDD�NE,
B)� 1. maddesiyle 1739 say�l� Yasa�n�n 43.
maddesinin sonuna eklenen;
1-� �kinci f�krada yer alan � � hizmet i�i e�itim, �� ibaresine,
2-� Be�inci f�krada yer alan � � hizmet i�i e�itim, �� ibaresine,
3-� Alt�nc� f�kraya,
4-� Yedinci f�kraya,
ili�kin
iptal h�k�mlerinin s�re verilerek y�r�rl��e girmesinin ertelenmesi
nedeniyle bu f�kra ve ibarelere y�nelik Y�R�RL���N DURDURULMASI �STEM�N�N
REDD�NE,
21.5.2008
g�n�nde OYB�RL���YLE karar verildi.
VII- �PTAL KARARININ Y�R�RL��E G�RECE�� G�N SORUNU
Anayasa�n�n
153. maddesinin ���nc� f�kras�nda �Kanun,
kanun h�km�nde kararname ve T�rkiye B�y�k Millet Meclisi ��t�z��� ya da
bunlar�n h�k�mleri, iptal kararlar�n�n Resm� Gazetede yay�mland��� tarihte
y�r�rl�kten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi �ptal h�km�n�n
y�r�rl��e girece�i tarihi ayr�ca kararla�t�rabilir. Bu tarih, karar�n Resm�
Gazetede yay�mland��� g�nden ba�layarak bir y�l� ge�emez� denilmekte,
Anayasa Mahkemesinin Kurulu�u ve Yarg�lama Usul� Hakk�nda Kanun�un 53.
maddesinin d�rd�nc� f�kras�nda da bu kural tekrarlanmaktad�r. Maddenin
be�inci f�kras�nda ise Anayasa Mahkemesi�nin, iptal halinde meydana gelecek
hukuksal bo�lu�u kamu d�zenini tehdit veya kamu yarar�n� ihl�l edici
mahiyette g�rmesi halinde yukar�daki f�kra h�km�n� uygulayaca��
belirtilmektedir.
5204
say�l� Yasa�n�n 1. maddesinin iptal edilen f�kra ve ibarelerinin do�uraca��
hukuksal bo�luk kamu yarar�n� ihlal edici nitelikte g�r�ld���nden,
Anayasa�n�n 153.� maddesinin� ���nc� f�kras�yla 2949 say�l�
Yasa�n�n 53. maddesinin d�rd�nc� ve be�inci f�kralar� gere�ince iptal
h�k�mlerinin, karar�n Resm�
Gazete�de yay�mlanmas�ndan ba�layarak bir y�l sonra y�r�rl��e girmesi uygun
g�r�lm��t�r.��
VIII- SONU�
30.6.2004
g�nl�, 5204 say�l� Mill� E�itim Temel Kanunu ve Devlet Memurlar� Kanununda
De�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin Kanun�un:
A-� 1. maddesiyle 14.6.1973 g�nl�, 1739
say�l� Mill� E�itim Temel Kanunu�nun 43. maddesinin sonuna eklenen;
1-� Birinci f�kran�n Anayasa�ya ayk�r�
olmad���na ve iptal isteminin REDD�NE, Osman Alifeyyaz
PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh
KALEL� ile Zehra Ayla PERKTAޒ�n kar��oylar� ve OY�OKLU�UYLA,
2-� �kinci f�kran�n;
a- � � hizmet i�i e�itim, �� ibaresinin Anayasa�ya ayk�r�
oldu�una ve �PTAL�NE, OYB�RL���YLE,
b-
Kalan b�l�m�n�n Anayasa�ya ayk�r� olmad���na ve iptal isteminin REDD�NE,
Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket
APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTAޒ�n kar��oylar� ve
OY�OKLU�UYLA,
3-� ���nc� f�kran�n Anayasa�ya ayk�r�
olmad���na ve iptal isteminin REDD�NE, Osman Alifeyyaz
PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh
KALEL� ile Zehra Ayla PERKTAޒ�n kar��oylar� ve OY�OKLU�UYLA,
4-
D�rd�nc� f�kran�n Anayasa�ya ayk�r� olmad���na ve iptal isteminin REDD�NE,
Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket
APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTAޒ�n kar��oylar� ve OY�OKLU�UYLA,
5-� Be�inci f�kran�n;
a- � � hizmet i�i e�itim, �� ibaresinin Anayasa�ya ayk�r�
oldu�una ve �PTAL�NE, OYB�RL���YLE,
b-
Kalan b�l�m�n�n Anayasa�ya ayk�r� olmad���na ve iptal isteminin REDD�NE,
Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket
APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTAޒ�n kar��oylar� ve
OY�OKLU�UYLA,
Alt�nc�
f�kran�n;
a-� � � s�nava�� kat�lacaklarda�� aranacak��� en��
az��� �al��ma� s�resi, ��, ��� alan�nda� ya da e�itim bilimleri alan�nda
tezli y�ksek lisans veya doktora ��renimini tamamlam�� olanlardan uzman
��retmenlik veya ba���retmenlik i�in aranacak k�dem, ��,� � � bran�lar temelindeki uzman
��retmenlik ve ba���retmenlik������� say�lar�, ��,� �� ile di�er
hususlar �� ibarelerinin Anayasa�ya ayk�r� oldu�una ve �PTAL�NE,
OYB�RL���YLE,
b-
Kalan b�l�m�n�n Anayasa�ya ayk�r� olmad���na ve iptal isteminin REDD�NE,
Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket
APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTAޒ�n kar��oylar� ve
OY�OKLU�UYLA,
7-� Yedinci f�kran�n Anayasa�ya ayk�r�
oldu�una ve �PTAL�NE, Ha�im KILIǒ�n kar��oyu ve OY�OKLU�UYLA,
B-� 2.
maddesiyle 14.7.1965 g�nl�, 657 say�l� Devlet Memurlar� Kanunu�nun 152.
maddesinin �II- Tazminatlar��
k�sm�n�n� �B- E�itim, ��retim
Tazminat�� b�l�m�n�n birinci f�kras�ndan sonra gelmek �zere eklenen
f�kran�n Anayasa�ya ayk�r� olmad���na ve iptal isteminin REDD�NE, Osman Alifeyyaz PAKS�T, Mustafa YILDIRIM, �evket APALAK, Serruh KALEL� ile Zehra Ayla PERKTAޒ�n
kar��oylar� ve OY�OKLU�UYLA,
C- 1.
maddesiyle 1739 say�l� Yasa�n�n 43. maddesinin sonuna eklenen alt�nc�
f�kran�n, iptal edilen ibareleri nedeniyle uygulanma olana�� kalmayan kalan
b�l�m�n�n de 2949 say�l� Anayasa Mahkemesinin Kurulu�u ve Yarg�lama
Usulleri Hakk�nda Kanun�un 29. maddesinin ikinci f�kras� gere�ince
�PTAL�NE, OYB�RL���YLE,
D-� �ptal edilen f�kra ve ibarelerinin
do�uraca�� hukuksal bo�luk kamu yarar�n� ihlal edici nitelikte g�r�ld���nden,
Anayasa�n�n 153.� maddesinin� ���nc� f�kras�yla� 2949 say�l� Yasa�n�n� 53. maddesinin d�rd�nc� ve be�inci
f�kralar� gere�ince iptal h�k�mlerinin, KARARIN RESM� GAZETE�DE
YAYIMLANMASINDAN BA�LAYARAK B�R YIL SONRA Y�R�RL��E G�RMES�NE,
OYB�RL���YLE,
21.5.2008
g�n�nde karar verildi.
Ba�kan
Ha�im
KILI�
|
Ba�kanvekili
Osman Alifeyyaz PAKS�T
|
�ye
Sacit
ADALI
|
|
|
|
�ye
Ahmet
AKYAL�IN
|
�ye
Mehmet
ERTEN
|
�ye
Mustafa
YILDIRIM
|
|
|
|
�ye
A. Necmi �ZLER
|
�ye
Serdar
�ZG�LD�R
|
�ye
�evket
APALAK
|
|
|
|
�ye
Serruh
KALEL�
|
�ye
Zehra
Ayla PERKTA�
|
|
|
|
|
KAR�IOY YAZISI
30.6.2004
g�nl�, 5204 say�l� Mill� E�itim Temel Kanunu ve Devlet Memurlar� Kanununda
De�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin Kanun�un gerek�esinde, T�rk Milletini �a�da�
uygarl���n yap�c� ve se�kin bir orta�� yapmada en �nemli unsurlar aras�nda
yer alan ��retmenlerin k�dem, e�itim ve i� ba�ar�mlar� esas al�narak,
meslek� ve� ki�isel
geli�imlerinin sa�lanmas�, niteliklerinin iyile�tirilmesi, stat�lerinin
yapt�klar� g�revin �nem, g��l�k ve sorumluluk derecesi �er�evesinde olmas�
gereken seviyeye y�kseltilmesinin ama�land��� belirtilmi�tir.
Madde
gerek�elerinde ise, d�zenlenen h�k�mler ile ��retmenlik mesle�ine dinamizm
kazand�r�lmas�n�n ama�land���, g�reve ilk ba�lad��� g�nden, emekli oluncaya
kadar ge�en meslek hayat� s�resince ��retmen s�fat� d���nda ba�ka bir
kategoride de�erlendirilmeyen ��retmenlerin, Devlet memurlu�u stat�s�n�n
gere�i hak ve menfaatlerindeki do�al geli�meler ile baz� ki�isel
yakla��mlar d���nda yenile�me ve geli�me y�n�nden te�vik edilmemelerinin
Devletimiz ve Milletimizin gelece�i bak�m�ndan bir zorunluluk olarak
g�r�ld���, ��retmenler i�in bilgide ve i� ba�ar�m�nda yar��may� �n plana
��karacak bir te�vik sisteminin kurulmas�na duyulan ihtiya� nedeniyle
adayl�k d�neminden sonra ��retmenlik mesle�inin; ��retmen, uzman ��retmen
ve ba���retmen olarak �� kariyer basama�a ayr�ld��� ve� ��retmenlerin mesleki ve ki�isel
geli�imlerine imkan ve f�rsat verilmesine �al���ld��� belirtilmi�tir.
Kanun�un
1. maddesinin yedinci f�kras�nda iptaline karar verilen d�zenleme ile, toplam serbest ��retmen kadro say�s� i�inde, ba���retmen
oran� % 10, uzman ��retmen oran� %20 ile s�n�rland�r�lm��, Bakanlar
Kurulu�nun bu oranlar� bir kat�na kadar y�kseltmeye yetkili oldu�u
belirtilmi�tir.
���retmenlerin uzman ve ba���retmen
olmalar�, Yasa�n�n 2. maddesi gere�ince, mali bir k�lfet meydana getirmektedir.
1. maddenin yedinci f�kras�ndaki s�n�rlama bundan kaynaklanmaktad�r.
Kariyer
basamaklar�nda y�kselme sisteminin temel amac�,� ��retmenlerin niteliklerini art�rmakt�r.
5204 say�l� Yasa�n�n 2. maddesinde getirilen mal� olanak, yaln�zca ��retmenlerin
bu sistemdeki performanslar�n� art�rmada sembolik bir te�vik niteli�i
ta��maktad�r.
Anayasa�ya
uygun olmak kayd�yla yasakoyucunun kamu� g�revlilerinin
stat�lerine ili�kin yeni kurallar koyma ya da var olan kurallar� de�i�tirme
yetkisinin bulundu�u ku�kusuzdur. Belirli �nemde
baz� kamu hizmetlerinin �zelliklerini g�zeterek ger�ekle�tirdi�i bu t�r
d�zenlemeler yasakoyucunun, anayasal ilkelere
ba�l� kalmak ve hizmetin gereklerini dikkate almak ko�uluyla takdir yetkisi
i�inde kalan yasama i�lemleridir. Bu ba�lamda toplam serbest ��retmen kadro
say�s� i�inde, ba���retmen oran�n�n % 10, uzman ��retmen oran�n�n % 20 ile
s�n�rland�r�lmas� da yasama organ�n�n takdirinde olan bir husus olarak
g�r�lmelidir. Yasakoyucu, seviye ve kaliteyi y�kseltmek amac�yla getirdi�i yeni
sistemin ortaya ��karaca�� mali y�k� g�z �n�nde bulundurarak bu alandaki
takdirini ba���retmen ve uzman ��retmen kadro say�lar�n�n s�n�rland�r�lmas�
y�n�nde kullanm�� ve kadrolardaki t�kan�kl��� belli �l��de giderecek bir
tedbir olarak Bakanlar Kurulu�nun bu oranlar� bir kat�na kadar y�kseltmeye
yetkili oldu�unu da h�kme ba�lam��t�r.
Bu nitelik ve yap�s�yla yasakoyucunun, e�itim hizmetinin gereklerini, Devletin
olanak ve ihtiya�lar�n� da g�zetmek suretiyle ba���retmen ve uzman ��retmen
kadro say�lar�n� s�n�rland�rmas� takdir yetkisi kapsam�nda g�r�lmesi
gereken bir tutumdur. Aksine d���nce yasakoyucunun
takdir yetkisini �ok dar bir �er�eveye hapsedilmesi anlam�na gelecektir.
Anayasa�n�n 2.
maddesinde belirtilen hukuk devleti, insan haklar�na sayg� g�steren, bu hak
ve �zg�rl�kleri koruyup g��lendiren, eylem ve i�lemleri hukuka uygun olan,
her alanda adaletli bir hukuk d�zeni kurup, bunu geli�tirerek s�rd�ren,
Anayasa�ya ayk�r� durum ve tutumlardan ka��nan, hukuku t�m devlet
organlar�na egemen k�lan, Anayasa ve hukukun �st�n kurallar�yla kendini
ba�l� sayan, yarg� denetimine a��k, yasalar�n �st�nde Anayasa�n�n ve yasakoyucunun da uymas� gereken temel hukuk ilkelerinin
bulundu�u bilincinde olan devlettir.
Kazan�lm�� haklara sayg� ilkesi,
hukukun genel ilkelerinden birisini olu�turmaktad�r. Kazan�lm�� hak, �zel hukuk
ve kamu hukuku alanlar�nda genel olarak, bir hak sa�lamaya elveri�li nesnel
yasa kurallar�n�n bireylere uygulanmas� ile onlar i�in do�an �znel hakk�n
korunmas� anlam�nda kabul edilmelidir. Kazan�lm�� bir haktan s�z
edilebilmesi i�in bu hakk�n, yeni yasadan �nce y�r�rl�kte olan kurallara
g�re b�t�n sonu�lar�yla fiilen elde edilmi� olmas� gerekmektedir.
Kazan�lm�� hak, ki�inin bulundu�u stat�den do�an, kendisi y�n�nden
kesinle�mi� ve ki�isel niteli�e d�n��m�� hakt�r. Bir stat�ye ba�l� olarak
ileriye d�n�k, beklenen haklar, kazan�lm�� hak niteli�i ta��mamaktad�r. Bu
nedenle, 5204 say�l� Kanun�un 1. maddesinin yedinci f�kras�nda iptaline
karar verilen d�zenleme ile yasakoyucunun, e�itim
hizmetinin gereklerini, Devletin olanak ve ihtiya�lar�n� da g�zetmek
suretiyle ba���retmen ve uzman ��retmen kadro say�lar�n� s�n�rland�rmas�
nedeniyle ihlal edilen kazan�lm�� bir hakk�n varl���ndan s�z etmek m�mk�n
de�ildir.
Anayasa�n�n 10. maddesinde yer verilen
�Yasa �n�nde e�itlik ilkesi� hukuksal durumlar� ayn� olanlar i�in s�z
konusudur. Bu ilke ile eylemli de�il, hukuksal e�itlik �ng�r�lm��t�r.
E�itlik ilkesinin amac�, ayn� durumda bulunan ki�ilerin yasalar kar��s�nda
ayn� i�leme ba�l� tutulmalar�n� sa�lamak, ayr�m yap�lmas�n� ve ayr�cal�k
tan�nmas�n� �nlemektir. Bu ilkeyle, ayn� durumda bulunan kimi ki�i ve
topluluklara ayr� kurallar uygulanarak yasa kar��s�nda e�itli�in �i�nenmesi
yasaklanm��t�r. Yasa �n�nde e�itlik, herkesin her y�nden ayn� kurallara
ba�l� tutulaca�� anlam�na gelmez. Durumlar�ndaki �zellikler, kimi ki�iler
ya da topluluklar i�in de�i�ik kurallar� ve uygulamalar� gerektirebilir.
Ayn� hukuksal durumlar ayn�, ayr� hukuksal durumlar farkl� kurallara ba�l�
tutulursa Anayasa�da �ng�r�len e�itlik ilkesi zedelenmez.
5204 say�l� Yasa�n�n y�r�rl��e girdi�i
tarihten sonra gerekli ko�ullar� sa�layarak belirlenen kontenjanlara dahil olacak ��retmenlerle, kontenjan fazlas� durumunda
olan ��retmenler ayn� hukuksal konumda bulunmad�klar�ndan e�itlik
kar��la�t�rmas�na esas al�namazlar.
A��klanan nedenlerle, dava konusu
kural�n Anayasa�n�n 2. ve 10. maddelerine ayk�r� olmad��� ve iptal isteminin
reddine karar verilmesi gerekti�i d���ncesiyle
�o�unluk g�r���ne kat�lmad�m.
������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Ba�kan
������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Ha�im
KILI�
KAR�IOY YAZISI
�
Anayasa�n�n
�E�itim ve ��renim hakk� ve �devi� ba�l�kl� 42. maddesinde e�itim ve
��retimin Atat�rk ilkeleri ve ink�laplar�
do�rultusunda, �a�da� bilim ve e�itim esaslar�na g�re, Devletin g�zetim ve
denetimi alt�nda yap�laca��; ilk��retimin k�z ve erkek b�t�n vatanda�lar
i�in zorunlu ve Devlet okullar�nda paras�z oldu�u; e�itim ve ��retim
kurumlar�nda sadece e�itim, ��retim, ara�t�rma ve inceleme ile ilgili
faaliyetler y�r�t�lece�i belirtilmi�tir. Anayasan�n 58. maddesinde de
Devletin, istiklal ve Cumhuriyetimizin emanet edildi�i gen�lerin m�spet
ilmin �����nda, Atat�rk ilke ve ink�laplar�
do�rultusunda ve Devletin �lkesi ve milletiyle b�l�nmez b�t�nl���n� ortadan
kald�rmay� ama� edinen g�r��lere kar�� yeti�me ve geli�melerini sa�lay�c�
tedbirleri alaca�� vurgulanm��t�r.
���� ������������� 1739
say�l� Milli E�itim Temel Kanunu�nun 43. maddesinin sonuna eklenen f�kralar
ve 657 say�l� devlet Memurlar� Kanunu�nun 152. maddesinin sonuna eklenen
f�kra ile ��retmenlik mesle�inin ���retmen�, �uzman ��retmen� ve
�ba���retmen� olarak �� kariyer basama��na ayr�lmas�, bunlara farkl�
�demeler yap�lmas� �ng�r�lm��t�r.
���� ������������� ��retmenlik,
�ocuklar� ve gen�leri bilgili, ayd�n, topluma ve insanl��a yararl� bireyler
olarak yeti�tirme mesle�idir. K�lt�r�m�zde, ��retmeyi ve ��retmenli�i
y�celten pek �ok �zdeyi� bulundu�u gibi, Cumhuriyetimizin kurucusu Ulu
�nder de �Milletleri kurtaranlar yaln�z ve ancak ��retmenlerdir� diyerek bu
mesle�in mensuplar�n� onurland�rm��t�r. ��retmenlik s�radan bir b�rokratik
g�rev olmay�p, �nemli �l��de pedagojik bilgi ve beceriye dayal�, e�itim ve
��retim hizmetinden yararlanan grubun zihinsel, sosyal, psikolojik ve
ekonomik ko�ullar�na g�re �insan� unsurunun son derece �nem kazand��� bir
etkinliktir. Her ��retmen kendi bran��nda uzman
olup, bu bilgisini ��rencilerine aktarmaktaki ba�ar�s� da ��retmenin
ustal���n� belirleyen ba�l�ca etkendir. Hen�z birka� y�ll�k bir ��retmen
son derece iyi ��renciler yeti�tirirken, y�llar�n ��retmeni olan birinin ayn�
derecede ba�ar�l� olamamas�, hatta ayn� �zveri ve gayreti g�stermemesi de
m�mk�nd�r. ��renci yeti�tirmekteki ustal�k ve becerinin, ��retmenin
ta��d��� �nvanla �l��lmesi olanakl� de�ildir. Bu
nedenle ��retmenlerin, �yaln�zca ��retmen�, �uzman� ve �ba���retmen�
�eklinde, oranlar� yasayla belirlenmi�� gruplara b�l�nmesi, tabir caizse
bir nevi �kota sistemi� getirilmesi, ��retmenli�i sadece belli k�deme ve
s�nav sonu�lar�na g�re terfi edilebilen b�rokratik bir kamu hizmetine
d�n��t�recek, ��retmenle ��renci aras�nda olmas� gereken sevgi, sayg� ve
g�ven ortam�n� zedeleyebilecek, sonu� olarak Anayasa�n�n �ng�rd��� e�itim
ama� ve hedeflerinin �z�ne ayk�r�l�k olu�turacakt�r.
���� ������������� �te
yandan ��retmenlerin �zl�k haklar�n�n iyile�tirilmesi ve k�demli veya
ba�ar�l� ��retmenlere daha geni� olanaklar tan�nmas� i�in, yasa koyucunun
�n�nde, Anayasa�ya ayk�r�l�k ta��madan da d�zenlemeler yap�labilecek �ok
geni� bir takdir alan� bulunmaktad�r.
���� ������������� Yukar�daki
nedenlerle, iptali istenen t�m yasa kurallar�n�n Anayasa�n�n 42.
maddelerine ayk�r� olduklar� ve iptal edilmeleri gerekti�i d���ncesindeyim.
�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Ba�kanvekili
����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Osman
Alifeyyaz PAKS�T
KAR�IOY GEREK�ES�
30.06.2004
g�nl�, 5204 say�l� Milli E�itim Temel Kanunu ve Devlet Memurlar� Kanununda
De�i�iklik Yap�lmas�na �li�kin Kanun�un;
1)1.
maddesi ile 14.06.1973 g�n ve 1739 say�l� Milli E�itim Temel Kanunu�nun 43
�nc� maddesinin ���nc� f�kras�ndan sonra gelmek �zere yedi f�kra
eklenmi�tir. Buna g�re ���retmenlik mesle�i� adayl�k d�neminden sonra
��retmen, uzman ��retmen ve ba���retmen olmak �zere �� kariyer basama��na
ayr�lmakta, kariyer basamaklar�nda y�kselme ko�ullar� ise k�dem, e�itim,
etkinlikler, sicil, s�nav sonu�lar�na g�re de�erlendirilmekte, s�nav
konusunda iki ayr� muafiyet durumu oldu�u belirtilmektedir. Madde ile
eklenen 6. f�krada ise b�t�n maddeyi kapsayacak �ekilde; ���retmenlik
kariyer basamaklar�nda y�kseleceklerin girece�i s�nav, s�nava
kat�lacaklarda aranacak en az �al��ma s�resi, hizmeti�i
e�itim veya lisans�st� e�itim nitelikleri, her bir de�erlendirme �l��t�ne
ili�kin hususlar ve puan de�erleri, alan�nda ya da e�itim bilimleri
alan�nda tezli y�ksek lisans veya doktora ��renimini tamamlam�� olanlardan
uzman ��retmenlik veya ba���retmenlik i�in aranacak k�dem, hizmeti�i e�itim, etkinlikler (bilimsel, k�lt�rel,
sanatsal ve sportif �al��malar) ve sicil (i� ba�ar�m�) �artlar� ve puan
de�erleri, bran�lar temelindeki uzman ��retmenlik
ve ba���retmenlik say�lar�, y�kselmeye ili�kin usul ve esaslar ile di�er
hususlar Maliye Bakanl��� ve Devlet Personel Ba�kanl���n�n uygun g�r��leri
al�narak Milli E�itim Bakanl���nca ��kar�lacak y�netmelikle d�zenlenir.�
denilmektedir.
Anayasa�n�n
7. maddesinde; �Yasama yetkisi T�rk Milleti ad�na T�rkiye B�y�k Millet
Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.� h�km� yer alm��t�r.
Anayasa�n�n
�Kamu hizmeti g�revlileriyle ilgili h�k�mler� ba�l�kl� 128. maddesinin
ikinci f�kras�nda ise; �Memurlar�n di�er kamu g�revlilerinin nitelikleri,
atanmalar�, g�rev ve yetkileri, haklar� ve y�k�ml�l�kleri, ayl�k ve
�denekleri ve di�er �zl�k i�leri kanunla d�zenlenir.� denilmektedir.
Anayasa
Mahkemesi�nin bir�ok karar�nda da belirtildi�i gibi a��k�a Kanunla
d�zenlenece�i belirtilen konularda Yasa ile yetkili k�l�nm�� olsa dahi
y�r�tmenin kural koyma yetkisi yoktur ve bu s�n�r a��larak yap�lan
d�zenlemeler Anayasa�ya ayk�r�l�k olu�turur.
Bu
durumda, Kanunla d�zenlenmesi gereken konular�n y�netmelikle d�zenlenmesini
�ng�ren dava konusu kural, Anayasa�n�n 7. maddesi ve 128. maddesinin ikinci
f�kras�na ayk�r�d�r.
2) 2.
maddesi ile 657 say�l� Devlet Memurlar� Kanunu�nun 152. maddesinin
�II-Tazminatlar� k�sm�n�n �B-E�itim, ��retim Tazminat�� b�l�m�n�n birinci
f�kras�ndan sonra gelmek �zere eklenen f�kra ile �a) Ba���retmen �nvan�n� kazanm�� olanlara %40��na;������� b) Uzman ��retmen �nvan�n� kazanm�� olanlara %20�sine� kadar tazminat
verilece�i h�kme ba�lanmaktad�r. Madde h�km� ile 1. maddedeki d�zenlenmeye
g�re ��retmenlik mesle�inin kariyer basamaklar�na ayr�l��� esas al�narak
uzman ��retmen, ba���retmen i�in farkl� oranlarda ilave �e�itim, ��retim
tazminat�� verilmesi �ng�r�lmektedir.
Yasa�n�n
1. maddesinin Anayasa�ya ayk�r�l��� nedeniyle iptali gerekti�i g�r���m�z
kar��s�nda, bu maddeye istinaden yap�lan kariyer ayr�m�n�n esas al�nmas�
suretiyle ��retmenlik mesle�i i�in farkl� oranlarda mali katk� sa�lanmas�n�
d�zenleyen 2. madde h�km� de ayn� gerek�e ile Anayasa�n�n 7. maddesi ve
128. maddesinin ikinci f�kras�na ayk�r�d�r.
A��klanan
nedenlerle 30.06.2004 g�nl�, 5204 say�l� Yasa�n�n 1. ve 2. maddelerinin
Anayasa�n�n 7. maddesi ve 128. maddesinin ikinci f�kras�na ayk�r� oldu�u ve
iptali gerekti�i d���ncesiyle verilen karara kar��y�z.
�ye
Mustafa YILDIRIM
|
�ye
Zehra Ayla PERKTA�
|
AZLIK OYU
�ptali
istenilen yasa kurallar�yla ��retmenlik kariyer basamaklar�na ayr�lmakta,
y�kselme ve bu nedenle girilecek s�navlara ili�kin ilkeler �ng�r�lmektedir.
Anayasa�n�n
42. maddesinde e�itim ve ��retim hakk�na �zel �nem verilmi�, e�itimin ve
��retimin �a�da� bilim ve e�itim esaslar�na g�re yap�laca��
vurgulanm��,� 70. maddesinde kamu
hizmetine al�nmada g�revin gerektirdi�i niteliklerden ba�ka hi�bir ayr�m
g�zetilmeyece�i �ng�r�lm��t�r.
Anayasa�n�n
2. maddesinde anlam bulan hukuk devleti, b�t�n i�lem ve eylemlerinde hukuk
kurallar�na uygun davranan, Anayasa�ya ayk�r� durum ve tutumlardan ka��nan,
insan haklar�na dayanan ve yarg� denetimine a��k olan devlettir. Hukuk
devletinin bu ama�lar do�rultusunda ortaya ��kan ilkeleri aras�nda,
g�venilirlilik ile inan�rl��� i�eren �ng�r�lebilirlik ve kazan�lm�� haklara
sayg� da yer almaktad�r. 10. maddede �ng�r�len e�itlik de Anayasa�n�n temel
ilkelerindendir.
E�itim
ve ��retimin sunum ve y�r�t�lmesinde ana g�rev �stlenen ��retmenli�in,
i�lev ve kazan�m bak�m�ndan yerle�ik ve boyutlu �zelliklerin varl���n�
gerektirdi�inde ku�ku yoktur. �to-unesco Ortak belgesinde ��retmenlik i�in uzmanl���n �n
ko�ul oldu�u vurgulanmaktad�r. 1739 say�l� Milli E�itim Temel Kanunu da
��retmenli�in uzmanl�k mesle�i oldu�unu a��klamaktad�r. Buna g�re ��retmen
olarak ba�lan�lan kamu hizmeti i�in aranacak �ncelikli nitelik, alan�n�n
uzman� olunmas�d�r. Alan ve pedogojik ile �r�lm��
lisans e�itimleri ve atanma ilkeleri bunun �n kabulleridir.
�a�da�
bilim ve e�itim ilkelerine g�re y�r�t�lecek olan e�itimi ger�ekle�tirecek
olan ve uzman oldu�unda 1739 say�l� Yasa�ya g�re tart��ma bulunmayan ��retmenlerin
kariyerlerinin basamaklara ayr�lmas� ve ayr�ca ��retmenlerin bir b�l�m�n�n
uzman olmad��� sonucunu verecek izlenime neden olunmas�, anayasal ilkenin
�z�nde bar�nd�rd��� e�itimi y�r�teceklerin niteliklerinden ve e�itimden
ku�ku duyulmamas� yakla��m�yla ba�da�maz. E� bir anlat�mla, e�itim ve
��retimden yararlananlar kendilerine bilgi,�
g�rg� ve deneyim aktaranlar�n ayn� d�zeyde ��retmenler olmas�n� arar
ve bu konuda ku�ku duymak istemez.�
Bu durum, y�r�t�len ve al�nan hizmetin inan�l�rl���n� ve g�venilirli�ini
sa�larken, ��renme ve ��retme konusunda do�abilecek olumsuzluklar�n da
�n�ne ge�er. Ayr�ca, kariyer basamaklar�n�n y�zdelerle s�n�rlanm��
olmas�n�n, karara yans�d��� gibi hizmeti alanlar ve verenler y�n�nden
sak�ncalar� �o�altaca�� da a��kt�r. Dahas� kariyer basamaklar� Yasa�dan
�nce g�reve ba�layanlar�n uzmanl�k ve ��retmenlik konumlar�n� gerek
i�levsel ve gerekse �zl�k haklar� y�n�nden etkileyecek ve b�ylece
kazan�lm�� haklarla da �eli�ir sonu�lar ortaya ��kartacakt�r.
Belirtilen
nedenlerle,� ��retmenli�in kariyer
basamaklar�na ayr�lmas� ile bu ayr�mlara dayal� kurallar�n Anayasa�n�n� 2., 10. ve 42.
maddelerine ayk�r�l���ndan �t�r��
iptali gerekece�i oyuyla karar�n bu k�s�mlar�na kar��y�m.
�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� �ye
��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ��evket APALAK
KAR�IOY
�ptali
istenilen; 1739 say�l� Mill� E�itim Temel Kanunu�nun 43. maddesine, ek
f�kralar getiren 5204 say�l� Yasa�n�n 1. maddesi ile 657 say�l� Devlet
Memurlar� Kanunu�nun 152. maddesinin birinci f�kras�na eklenen f�kralara
bak�ld���nda,
��retmenlik
mesle�inin ��retmen, uzman ��retmen ve bran�
��retmeni olarak �� kariyer basama��na ayr�ld���, bilahare bu basamaklar� haketme �l�� ve de�erlendirmelerinin nas�l yap�laca��
ifade edilmektedir.
��retmenlik
mesle�i; 5204 say�l� Yasa�n�n genel gerek�esinde de belirtildi�i gibi
geli�mi� ve bilgi toplumu olabilme yolunda gen� ku�aklara �a�da� temellerde
de�er ve d���nceler ile �st�n becerilerin kal�c� bir bi�imde kazand�r�lmas�
yolunda faaliyet g�stermektir.
Ancak
an�lan meslek g�revlisinin nitelik ve stat�lerini kariyer ad� alt�nda
ayr��t�rarak e�itim ve ��retimin iyile�tirilmesi �abas� olarak
g�sterilmesi, temel e�itimin zorunlu taraf� durumundaki e�itilen, yani
��renci y�n�nden e�itimin e�it bilgi payla��m� ve edinilmesi ba�lam�nda
e�itimde f�rsat ve olanak e�itsizli�ini de beraberinde getirmektedir.
Anayasa�m�z�n
42. maddesi e�itim ve ��renim hak ve �devini tan�mlarken, Devlet�e
belirlenmi� e�itim hedefinde eri�ilmek istenen seviyeye uygun m�fredat ve
programlar�n farkl� stat�de ve bilgi seviyesinde olan g�revli ��retmenler
taraf�ndan de�il, f�rsat ve olanak e�itli�i i�inde herkese alan�nda bilgi
sahibi ��retmenince verilece�ini varsayarak ifade etmeye �al��m��t�r.
��retmenin mesle�i i�inde kariyer edinmesi mesleki
ve ki�isel niteliklerinin geli�mesinin sa�lanmas�, eme�i kar��l���nda �zl�k
haklar�n�n da iyile�tirmesi olarak do�ru bir anayasal yakla��m ise de,
�abas� y�netici kadrolar� ve �zel e�itim ve korunma gereksinimli istisnai
hal kapsam�nda e�itilenler ve e�itim g�revini ifa edenler d���nda, genelinde
yapt�klar� g�rev a��s�nda durum ve konumlar�nda hi� bir farkl�l�k olmayacak
��retmenler aras� stat�ter bir ayr�mc�l�k,� ��retmenin yapt��� i��in muhataplar�
y�n�nden de, a�a��da a��klanmas� zorunlu adil ve sosyal hukuk devletinde olmamas�
gereken yans�malar yaratacakt�r.
��retmenler
gibi, kamu g�revi say�lan baz� meslek dallar�ndaki ihtisasla�ma, g�rev
a��rl���na ve sorumlulu�una ili�kin r�tbe ve s�n�flamalar, hep g�rev
yapan�n kar��la�t��� g��l��e, hizmette ge�en s�re ve liyakat�na,
hizmet alan�n �zel ve teknolojik nedenlerle �zel ihtiyac� gibi sebeplerle
olu�turulmu� ise de �rne�in kendi alan� olan matematik ya da tarih
dersinde, ��retmen, uzman ��retmen, bran� ��retmen
ayr�m�n�n e�itim alan y�n�nden ��retmenlerince takip edilecek m�fredat ve
e�itim yolu sistem sapmas� olmayaca��na ve yapamayacaklar�na g�re,
katk�lar� ne olacak, nas�l �l��lecek, katk� kabul edilecek ise ayn� dalda
��rencinin e�itimini bran� ��retmen yerine, uzman ��retmenden alan y�n�nden
adilli�i tart���lmayacak m�d�r? Adil oldu�u s�ylenebilecek midir?
Devlet
eli ile yap�lan temel e�itim ve ��retimde farkl� nitelikleri stat� ile �ne
��kar�lan derecelendirilmi� ��retmenlerce verilecek e�itimde, y�resel
farkl� ku�ak ve e�itim seviyeleri yaratabilecek olmalar� temel amac� ile ba�da�mamaktad�r.
Yapaca��
g�rev y�n�nden farkl� konumda bulunmayan ancak ��retmenin ki�isel
geli�imine ve mesleksel beceri ve k�lt�r�ne liyakat nedeniyle say�sal
olarak s�n�rlay�p �zl�k haklar� y�n�nden yap�lacak iyile�tirmenin, bir
y�zde ile ifade edilmesi bu y�zdenin ayr� s�n�f ��retmenler yarat�yor
olarak alg�lanmas�, ��retmenler aras� �al��ma bar���na da engel olacak
niteliktedir.
��retmen
kadrolar� bu stat�ter derecelendirme sonras�nda
bulundu�u okul y�n�nden �nem kazanacak,�
kimi b�lge ve y�relerde ayr�cal�klar yaratacak olumlu/olumsuz talep
ve tercih oda�� olacaklard�r.
Sosyal
devlet, toplumsal huzursuzluk ve yak�nmalar�n olu�umunun sebebi de�il engel
olan devlettir.
��retmenlik
mesle�i sundu�u hizmet y�n�nden vard�r ve �nemlidir. Sunulan hizmet �lkenin
gelece�i gen� ku�aklar�n temel e�itimidir. Temel e�itimin, okula ve
kadrosuna g�re nitelenmesine neden olacak d�zenleme bu okullar�n ve
kadrolar�n korundu�u, farkl� e�itim sunuldu�u kan�s�n� derinle�tirecek ve
e�itimde f�rsat ve olanak e�itli�ini ��renciler y�n�nden bozacakt�r.
��retmenlerin
temel e�itimde kariyer basamaklar� ile ayr��t�r�larak s�n�fland�r�lmas�na
olanak sa�layan kural�n Anayasa�n�n 2. ve 42. maddelerine ayk�r� oldu�u
d���ncesi ile �o�unluk g�r���ne kat�l�nmam��t�r.
�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� �ye
����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Serruh KALEL�
|