Bilindiği üzere eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerimize ders görevlerinin yanı sıra nöbet görevi de verilmektedir. Bu görev, hem MEB Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin;
“Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları” başlıklı;
MADDE 91- (1) Öğretmenler, nöbet görevini nöbet çizelgesine göre yerine getirirler.
(2) Nöbetlerde aşağıdaki esaslara uyulur:
a) Öğretmenlere, dersinin en az bulunduğu gün veya günlerde nöbet görevi verilir.
b) Birden fazla okulda ders görevi bulunan öğretmenlere kadrosunun bulunduğu okulda, kadrosunun bulunduğu okulda dersi yoksa en çok ders okuttuğu okulda nöbet görevi verilir.
c) Nöbet görevi, ilk dersten 15 dakika önce başlar, son ders bitiminden 15 dakika sonra biter. İkili öğretimin yapıldığı okullarda öğretmenler, tek devrede nöbet tutarlar.
ç) Bayan öğretmenlere, doğumuna üç ay kala ve doğumdan sonra bir yıl nöbet görevi verilmez.
d) (Değişik:RG-28/10/2016-29871) İstekleri hâlinde hizmet yılı 20 yıldan fazla olan kadın öğretmenler, 25 yıldan fazla olan erkek öğretmenler nöbet görevinden muaf tutulabilirler. Ancak bu kapsamdaki öğretmen sayısının fazla olması nedeniyle nöbet görevinin aksaması durumunda bu öğretmenlere de nöbet görevi verilir.
e) Nöbetlerde uyulması gereken esaslar öğretmenler kurulunda görüşülür ve okul yönetimince öğretmenlere yazılı olarak duyurulur.
f) Nöbet görevine özürsüz olarak gelmeyen öğretmen hakkında derse özürsüz olarak gelmeyen öğretmen gibi işlem yapılır.
g) (Ek:RG-28/10/2016-29871) Engelli öğretmenler ile engelli çocuğu bulunan öğretmenlerin nöbetlerinin belirlenmesinde gün ve saat tercihlerine öncelik verilerek düzenleme yapılır.
ğ) (Ek:RG-28/10/2016-29871) Özel eğitim sınıflarında görev yapan özel eğitim öğretmenleri ile çocuk gelişimi alanına ait uygulama ana sınıflarında görev yapan okul öncesi öğretmenleri nöbet görevinden muaf tutulur.”
Şeklinde düzenlenmiş, hem de Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin;
“Müdür yardımcısı ve öğretmenlerin nöbet görevi” başlıklı:
“MADDE 44 – (Başlığı ile Birlikte Değişik:RG-16/6/2016-29744) (1)
(1) Müdür yardımcıları, okulda kendilerine verilen nöbet görevini yerine getirir, nöbetçi öğretmen ve öğrencileri izler, nöbet raporlarını inceler, varsa sorunları müdür başyardımcısına veya müdüre bildirir.
(2) Bağımsız anaokulu, ana sınıfı ve uygulama sınıfı öğretmenleri kendi devrelerinde ve etkinlik saatleri dışındaki zamanlarda nöbet tutarlar.
(3) Müdür yardımcısı ve öğretmen sayısı yeterli olmayan okullarda müdür yardımcısı ve öğretmenlere haftada birden fazla nöbet görevi verilir. Öğretmen sayısı iki ve daha az olan uygulama sınıflarında bölüm şefi de nöbet tutar.
(4) İlköğretim kurumlarında; okulun bina ve tesisleri ile öğrenci mevcudu, yatılı, gündüzlü, normal veya ikili eğitim yapma gibi durumları göz önünde bulundurularak okul müdürlüğünce düzenlenen nöbet çizelgesine göre öğretmenler, normal eğitim yapan okullarda gün süresince, ikili öğretim yapan okullarda ise kendi devresinde nöbet tutarlar.
(5) Öğretmen, birden fazla okulda ders okutuyorsa aylığını aldığı okulda, aylık aldığı okulda dersi yoksa en çok ders okuttuğu okulda nöbet tutar.
(6) Okuldaki öğretmen sayısının yeterli olması durumunda, bayanlarda 20, erkeklerde 25 hizmet yılını dolduran öğretmenlere nöbet görevi verilmez. Ancak ihtiyaç duyulması hâlinde bu öğretmenlere de nöbet görevi verilebilir.
(7) Hamile öğretmenlere, doğuma üç ay kala ve doğumdan itibaren bir yıl süre ile nöbet görevi verilmez.
(8) Nöbet görevi, ilk ders başlamadan 30 dakika önce başlar, son ders bitiminden 30 dakika sonra sona erer. Ancak bu süre, okulun özelliğine göre öğretmenler kurulu kararıyla 15 dakikadan az olmamak kaydıyla kısaltılabilir.
(9) Nöbet görevine özürsüz olarak gelmeyen öğretmen hakkında, derse özürsüz olarak gelmeyen öğretmen gibi işlem yapılır.
(10) Nöbetlerde uyulması gereken esaslar öğretmenler kurulunda görüşülerek okul yönetimince nöbetçi öğretmen görev talimatnamesi hazırlanır. Bu talimatname, öğretmenlere yazılı olarak duyurulur.
(11) Engelli çocuğu bulunan öğretmenlerin nöbetlerinin belirlenmesinde tercihlerine öncelik verilerek düzenleme yapılır “ şekliyle yer almaktadır.
Yönetmeliklerle verilen bu nöbet görevi, 01.01.2016 tarihine kadar öğretmenlerin asli işi kabul edilerek, bu görev karşılığında öğretmenlerimize hiçbir ücret ödenmeden yerine getirmeleri istenen angarya bir görev şeklinde idi. Türk Eğitim Sen olarak tüm kamuda nöbet tutan personele tuttuğu nöbet karşılığında ücret ödenirken, sadece öğretmenlere ücret ödenmemesine baştan beri bir karşı çıkışımız vardı. Bu uygulamanın tüm kamu kuruluşlarında olduğu gibi öğretmen nöbetinin de ücretli olması ve isteğe bağlı hale getirilmesini defalarca talep etmiştik. Toplu Sözleşme taleplerimiz arasında nöbetin isteğe bağlı olması ve tutulan her nöbet için nöbet tutan öğretmene 6 saat ücret ödenmesi talebimiz sürekli yer almaktaydı.
Bu haklı ve yerinde talebimizin MEB yetkilileri tarafından sürekli kulak ardı edilmesi üzerine diğer bazı sendikalarla koordineli bir şekilde 13.02.2015 tarihinde Merkez Yönetim Kurulumuz toplanarak 2014-2015 Öğretim Yılı Sonuna Kadar “nöbet tutmama” eylemi yapılmasına ilişkin 13.02.2015 tarih ve 20 no’lu kararını almıştır. Eylem kararımız eğitim çalışanları arasında büyük destek görmüş, yandaş sendikaya bağlı okul yöneticilerinin eylemi kırmak için yürüttükleri tüm çabalara rağmen kamuoyu gündemi oluşturmuştur. MEB ve Hükümet bu konunun çözülmesi için adım atmak gerektiği noktasına getirilmiştir. Oluşan bu kamuoyu baskısı ve etkili eylem sonucu nöbet ücreti verilmesi söz konusu hale gelince, nöbet ücreti için kılını kıpırdatmayan, hatta üyesi yandaş yöneticilerle eylemi kırmak amacıyla nöbet eylemi yapan öğretmenler üzerinde baskı oluşturmaya çalışan yandaş ve malum sendika hemen bu kazanımdan rol kapma telaşına düşmüş, sosyal medya üzerinden eylem yapar gibi görüntü vermeye çalışmıştır.
Türk Eğitim Sen olarak, Ağustos 2015’te yapılan, 2016-2017 yıllarına ait toplu sözleşme görüşmelerine nöbet ücreti talebimize ilişkin “Nöbetçi öğretmen ve yöneticilere (Eğitim Öğretim Hizmetleri ) taşıma merkezli okullardaki öğretmenlere, birleştirilmiş sınıf okutan öğretmenlere, teneffüs yapmayan okul öncesi öğretmenlerine bu çalışma şartlarına bağlı olarak 6 saat ilave ek ders ücreti ödenmelidir.” talebimizi götürdük. Bu teklifin hükümet tarafından kabul edilmesi için uygun bir zemin de vardı. Ancak çalışanları değil de siyasi iktidarı önceleyen yandaş sendikacılık anlayışı, bu talebin arkasında durmak yerine 2016 yılı için 2 saat,2017 yılı için ise 3 saat ücrete razı olmuştur. Bu ücretin yeterli görülmesi mümkün değildir.
Nöbetin ücretli hale getirilmesi talebimizin, bizim talep ettiğimiz ölçüde olmasa da karşılık görmesi sevindiricidir. Bununla beraber, nöbet görevinin isteğe bağlı olmayıp zorunlu olmasına karşı duruşumuz devam etmektedir.
Nöbetin isteğe bağlı hale getirilmesi için 30.09.2015 tarih ve GMT.430.00/1009 sayılı yazımızla MEB’e başvuruda bulunduk. Ancak MEB’den talebimize aradan 60 gün geçmesine rağmen olumlu ya da olumsuz herhangi bir cevap verilmedi. Bu durum üzerine talebimiz idari yargı usulüne göre zımnen reddedildiği için Ankara 12. İdare mahkemesine “Öğretmenler açısından zorunlu tutulan nöbet görevinin isteğe bağlı hale getirilmesi ve karşılığında görev yapılan zaman dilimine uygun ek ders ücreti belirlenmesi hususunda 30.09.2015 tarih ve 1009 sayılı yazı ile yapılan başvurunun yasal süresinde cevap verilmeksizin zımnen reddine ilişkin işlemin yürütmesinin durdurulması ve devamında iptali talepli” 2016/240 Esas nolu davayı açtık. Bu davada yürütmenin durdurulması talebimiz reddedilmiş, gerekli itiraz da yapılmıştır. Ayrıca davanın esastan görüşmesi de devam etmektedir.
Nöbetin isteğe bağlı olmayıp, zorunlu olmasının bireysel mağduriyet yarattığı gerekçesiyle de bir üyemiz üzerinden “ öğretmenler açısından zorunlu tutulan nöbet görevinin isteğe bağlı hale getirilmesi ve karşılığında görev yapılan zaman dilimine uygun ek ders ücreti verilmesi hususunda 20.01.2016 tarihli dilekçe ile yaptığı başvurunun reddine ilişkin Keçiören Kaymakamlığı İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nün 02.02.2016 tarih ve 1193014 sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan 26.07.2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin “Öğretmenlerin nöbet görevi” başlıklı 44. Maddesinde ve 07.09.2013 tarihli ve 28758 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin “Öğretmenlerin görevleri ve sorumlulukları” başlıklı 86. Maddesi ile “Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları” başlıklı 91. Maddesinde “nöbet görevinin isteğe bağlı olması” ibaresine yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin öncelikle yürütmesinin durdurulması ve devamında iptali talebiyle ayrı bir dava açtık. Bu dava da halen sürmektedir.
Nöbete ücret ödenmesiyle ilgili düzenleme yapıldıktan sonra nöbetlerle ilgili sorunlar artarak devam etmiştir ve etmektedir. Yönetmelikte açıkça zikredilmediği halde bazı yöneticiler kıyas yoluyla öğretmenlere haftada birden çok nöbet görevi vermeye başlamıştır. Türk Eğitim Sen olarak MEB’e yazdığımız 17.02.2016 tarih ve GMT.430.00/160 sayılı yazımızla “Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları ile Ortaöğretim Kurumlarındaki öğretmenlere, mevzuatlarda açıkça düzenlenmeyen bir konuda kıyaslama yoluyla haftada birden fazla nöbet görevi verilemeyeceğini belirtmek suretiyle, haftada bir günden fazla nöbet görevi verilmemesi yönünde talimat gönderilmesini , aksi halde Türk Eğitim Sen olarak haftada birden çok nöbet görevinin yapılmamasıyla ilgili eylem kararı alacağımızı” bildirdik. MEB ise yazımıza verdiği 29.02.2016 tarih ve 28892082-915.02-E.2308440 sayılı cevabi yazısında “nöbet görevinin okulda mevcut öğretmen sayısına göre belirlenmekte olduğunu, bir öğretmene haftada bir gün nöbetçi öğretmenlik görevi verilmesi durumunda, iki veya üç öğretmeni bulunan okullarda haftanın diğer günlerinde nöbetçi öğretmenlik görevini yapacak öğretmenin bulunamayacağını ve eğitim öğretim hizmetinin aksayacağını bu nedenle de okullarda öğretmen sayısına göre dönüşümlü sıra sistemi ile nöbet görevinin yerine getirilmesi gerektiğini “ belirterek adeta ipe un sermiş ve bizi eylem kararı almaya zorlamıştır. Merkez yönetim kurulumuz 11.03.2016 tarihli toplantısında aldığı 43 sayılı kararla “Haftada birden fazla nöbet tutmama eylemi yapılması “ kararını almıştır.
MEB de bu süreçte boş durmamış, tamamen dayanaksız olan çift nöbet verilebilmesi yönünde yönetmelik değişikliği yapmak yoluna gitmiştir. Bir anlamda uygulamadaki keyfiliği mevzuata uygun hale getirmek için yönetmelik değişikliği yapmıştır. 16/06/2016 tarihli ve 29744 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin; 6.maddesinde yer alan “Müdür yardımcısı ve öğretmenlerin nöbet görevi” başlıklı Yönetmeliğin 44.maddesinin 3.fıkrasındaki: “Müdür yardımcısı ve öğretmen sayısı yeterli olmayan okullarda müdür yardımcısı ve öğretmenlere haftada birden fazla nöbet görevi verilir. Öğretmen sayısı iki ve daha az olan uygulama sınıflarında bölüm şefi de nöbet tutar. ”şeklindeki değişikliğin sendikamız tarafından kabul edilebilmesi mümkün değildir. Hele hele öğretmenin isteğine bakılmaksızın, karşılığında sadece bir nöbet için ücret ödenip diğer nöbetlere hiçbir ücret ödenmemesi, öğretmene angarya görev yüklenmesi şeklindeki uygulama hem Anayasamıza, hem de en temel insan haklarına aykırı bir durumdur.
Türk Eğitim Sen olarak bu yönetmelik değişikliğini de Danıştay 2. Dairesinde açtığımız 2016/3836 Esas nolu dava ile yargıya taşıdık. Yargı süreci devam etmektedir.
Nöbet için ücret ödenmeye başlanılmasından sonra nöbetle ilgili çeşitli sorunlar da yaşanmaya başlanmıştır. Müdür yardımcılarına ,okul öncesi öğretmenlerine, özel eğitim öğretmenlerine, halk eğitim merkezlerinde görev yapan müdür yardımcısı ve öğretmenlere, Turem’lerde görevli yönetici ve öğretmenlere, ücretli öğretmenlere ücret ödenmemesi gibi problemlerin üzerine sendikamız tarafından gidilerek ,gerekli müracaatlar yapılmıştır. Bu müracaatlarımız ve ısrarlı talebimiz sonucu okul müdür yardımcılarının ve okul öncesi öğretmenlerinin nöbet ücreti almasının önü açılmıştır. Ancak özel eğitim öğretmenlerinin, halk eğitim merkezlerinde ve Turem’lerde çalışan yönetici ve öğretmenlerin, ücretli öğretmenlerin nöbet ücreti alamamaları ile ilgili sorun devam etmektedir.
Nöbetlerle ilgili olarak karşılaşılan önemli bir sorun da nöbetçi öğretmene boş geçen dersleri doldurma görevi verilmesidir. Yönetmeliklerde hiçbir dayanağı olmayan bu uygulama okul yöneticileri tarafından genellikle Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Müdür yardımcısı ve öğretmenlerin nöbet görevi” başlıklı 44. Maddesinde bulunan “Nöbetlerde uyulması gereken esaslar öğretmenler kurulunda görüşülerek okul yönetimince nöbetçi öğretmen görev talimatnamesi hazırlanır. Bu talimatname, öğretmenlere yazılı olarak duyurulur.” Şeklindeki hükmüne ya da MEB Ortaöğretim kurumları yönetmeliğinin 91. Maddesindeki “Nöbetlerde uyulması gereken esaslar öğretmenler kurulunda görüşülür ve okul yönetimince öğretmenlere yazılı olarak duyurulur. ”hükümleri gereği öğretmenler kurulunda alınan kararlara dayandırılmaktadır. Halbuki Öğretmenler Kurulu kararı yoluyla yönetmelikte olmayan bir görevin öğretmenlere, karşılığında hiçbir ücret ödenmeden yaptırılması mümkün değildir. Türk Eğitim Sen olarak toplu sözleşme taleplerimiz arasına aldığımız gibi” Nöbetçi öğretmenler, kendi derslerinin dışında boş olduğu vakitte bir başka öğretmenin dersini doldurduğu zaman ek ders ücreti alamamaktadır. Nöbetçi öğretmen herhangi bir nedenle boş geçen derse girdiğinde ücret alabilmesi konusunda düzenleme yapılmalıdır.”
Böyle bir düzenleme yapılmadan öğretmenlerin boş geçen derslere isteği dışında girmeye zorlanması tamamen mevzuata aykırı ve keyfidir. Bu sorunun ve keyfiliğin son bulması için 15.02.2017 tarih, GMT.430.00/ 121 sayılı ve “Nöbetçi Öğretmenlerin Boş Geçen Derslere Girmemesi” konulu yazımızla MEB’e başvurarak “nöbetçi öğretmenlerin boş geçen dersleri doldurma görevi bulunmamaktadır. Buna karşılık, bazı okullarda öğretmenler kurulu tarafından karar alınarak, nöbetçi öğretmenlere boş dersleri doldurma görevi verilmektedir. Yukarıda belirtilen nöbet görevinin esasları içinde yer almamasına rağmen, kendi derslerinin dışında boş olan dersleri doldurma görevi verilen öğretmenlere, bu görev karşılığı bir ücret de ödenmemektedir. “ şeklinde sıkıntıyı ve bu uygulamaya son verilmesi ya da toplu sözleşme taleplerimiz çerçevesinde girdiği dersin ücretini alabilmesi için düzenleme yapılmasını istedik.
Nöbetlerle ilgili bir başka sorun da öğretmenin idari izinli sayıldığı günlerde öğretmenlerin üzerlerindeki ders, ek ders ve ders niteliğindeki yönetim görevi, planlama ve hazırlık görevi gibi görevleri yapmış sayılmalarına rağmen üzerlerindeki nöbet görevinin yapılmış kabul edilmeyerek ücret kesintisine gidilmesidir. Öğretmenden kaynaklanmayan sebeplerle idari tatil yapılması halinde diğer görevler yapılmış kabul edilirken, nöbet görevinin yapılmış kabul edilmemesinin izahını yapmak zordur. Türk Eğitim Sen bu konuda da girişimde bulunarak MEB’e 15.02.2016 tarih ve GMT.430.00/147 sayılı yazı ile idari izinlerde nöbet ücretinin kesilmemesi istenmiştir.
Taşımalı eğitim merkezi olan okullarda görev yapan öğretmenlerimize de nöbet görevlerinin olduğu günlerde ek sorumluluklar yüklendiğine dair de sendikamıza çok sayıda şikayet iletilmektedir. “Taşınan öğrencilerin öğle yemeklerini düzenli şekilde yiyebilmeleri için gerekli tedbirleri almak, yüklenicinin sözleşme hükümlerine uyup uymadığını günlük olarak kontrol etmek ve giderilemeyen aksaklıkları rapor hâlinde millî eğitim müdürlüğüne bildirmek, taşıma işini yüklenenlerin ve taşıt sürücülerinin, 28/8/2007 tarihli ve 26627 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğine ve sözleşme hükümlerine uyup uymadığını günlük olarak denetlemek, aksaklıkları önlemek ve gidermek üzere gerekli tedbirleri almak ve giderilemeyen aksaklıkları rapor hâlinde millî eğitim müdürlüğüne bildirmek, taşıma işini yüklenenlerin ve taşıt sürücülerinin isim ve adresleri ile aracın plâkasını bağlı bulunduğu jandarma karakolu veya emniyet müdürlüğüne bildirmek, okul servis araçlarının arkasındaki “OKUL TAŞITI” tabelâsının üst kısmına, okunabilecek şekilde ilçe millî eğitim müdürlüğü’ ne “sürücü hatalarının bildirileceği telefon numarası’nın yazdırılmasını sağlamak “gibi icrası ancak ayrı teknik bilgi ve donanıma haiz personel ile yapılabilecek mahiyette görevler nöbetçi öğretmenlere ek görev olarak yüklenmektedir. Bu konuda da sendikamız Türk Eğitim Sen adına MEB’e 06.10.2015 tarih ve GMT.430.00/1026 sayılı yazımızı yazarak bu ek görevlere itiraz ettik.
Özellikle tekli öğretim yapan okullardaki nöbetçi öğretmenlerin öğle arasında da dinlenme ve yemek gibi en temel ihtiyaçlarını karşılama gereksinimlerine rağmen, öğretmen nöbetinin “ilk dersten 15 ya da 30 dakika önce başlatılıp, son dersten yine 15 veya 30 dakika sonra biter” diye kesintisiz bir şekilde düzenlenmesi nöbetçi öğretmenlerin öğle arasındaki en temel ihtiyaçlarını karşılamalarını imkansız hale getirmektedir. MEB mevzuatının bu ihtiyacı da dikkate alarak yeniden düzenlenmesi elzemdir.
Türk Eğitim Sen olarak nöbetle ilgili çok çalışma yaptık ve mücadele ettik. Çalışmalarımızın ve mücadelemizin neticesinde 6 saat ücret talebimiz tam gerçekleşmese de 3 saat ücret ödenmeye başlanmıştır. Nöbetle ilgili çözülmeyen diğer sorunların çözümü için ve nöbetin isteğe bağlı hale getirilmesi ve tutulan her nöbet karşılığında 6 saat ücret ödenmesi için mücadelemiz bundan sonra da devam edecektir.
