Bilindiği üzere Anayasa Mahkemesi uzman öğretmen ve başöğretmenliği düzenleyen kanunun bazı hükümlerini iptal etmiştir. Karar, Resmi Gazete’de yayımından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girdiği için, iptal kararı 18/03/2010 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Kararın özellikle kontenjanlarla ilgili bölümü nedeniyle sendikalar tarafından örnek dilekçeler yayımlanmış ve Bakanlıktan atama talep edilmiştir. MEB, illere gönderdiği yazıda taleplere ilişkin olarak geriye yönelik işlem tesis edilmemesini istemiştir.
5204 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ve Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun hakkında birinci ve ikinci maddelerinin Anayasa’ya aykırılığı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası başvurusunda bulunulması üzerine, Anayasa Mahkemesinin 2004/83 Esas, 2008/107 Karar sayılı ve 21.05.2008 tarihli kararı ile;
1-Hizmet içi eğitime katılmada öğretmenin iradesinin belirleyici olmamasından, hizmet içi eğitim almak üzere görevlendirilmiş öğretmenlerin, bu kapsama alınmayanlara göre kariyer basamaklarındaki değerlendirmede öne geçmelerine ve aynı hukuksal konuma sahip öğretmenler arasında eşitsizliğe yol açmasından dolayı, hizmet içi eğitimin puanla değerlendirilme işlemine yol açan İlgi (a) daki Kanun’un 1. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “hizmet içi eğitim”ve 5. fıkrasında yer alan “hizmet içi eğitim,” ibaresini Anayasa’nın 10. maddesine aykırı olması nedeniyle iptal edilmiştir.
2-Sınava katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi, alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya başöğretmenlik için aranacak kıdem, branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik sayıları kanunda belirlenmediği için İlgi (a) daki Kanun’un 1. maddesinin 6. fıkrasında yer alan “sınava katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi”, “alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya başöğretmenlik için aranacak kıdem,”, “branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik sayıları,” ve “ile diğer hususlar” ibareleri Anayasa’nın 2. ve 7. maddelerine aykırı olması nedeniyle iptal edilmiştir.
3-Uzman ve Başöğretmenlik kadrolarına ayrılan kontenjanlar nedeniyle öğretmenler kariyer basamaklarında yükselme koşullarının tümünü sağlasa bile, % 20 ve % 10’luk sınırlama nedeniyle bütün öğretmenler yükselme olanağına sahip olamayacaklarından uzman ve/veya başöğretmen hakkını elde edemeyeceklerdir. Bu durum ise yığılmalara, tıkanmalara ve çalışma hayatında olumsuzluklara neden olabileceğinden İlgi (a) daki Kanun’un maddesinin 7. fıkrasında yer alan “Toplam serbest öğretmen kadro sayısı içinde, başöğretmen oranı % 10, uzman öğretmen oranı % 20’dir. Bakanlar Kurulu bu oranları bir katına kadar yükseltmeye yetkilidir.” hükmü Anayasa’nın 2. ve 10. maddelerine aykırı olması nedeniyle iptal edilmiştir.
Anayasa Mahkemesi; 2004/83 Esas, 2008/107 Karar sayılı ve 21.05.2008 tarihli kararın, Resmi Gazete’de yayımından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesine hükmetmiş ve iptal kararı 18/03/2010 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir.
Anayasa Mahkemesinin bu bir yıllık zamanı tanınmasındaki amaç iptal edilen hükümler yerine yeni düzenlemeler yapılmasına imkân tanımaktı. Ancak yeni yasal düzenleme bu zaman içerisinde yapılmamıştır.
İptal edilen hükümler 2006 yılında gerçekleştirilen kariyer basamakları değerlendirmesinde mağdur edilenler açısından hiç şüphesiz geçmişe de etkili olacak sonuçlar doğurmuştur, doğuracaktır. Özellikle, uzman öğretmen ve başöğretmen unvanına ilişkin kontenjan sınırlaması öngören Kanun’un 1. maddesi 7. fıkrasının iptali, kontenjan yetersizliği nedeniyle uzman öğretmen unvanından ve bu unvana dayalı mali haklardan yararlanma imkânından yoksun bırakılan öğretmenler açısından; uzman öğretmen unvanını anılan değerlendirme sonucunda elde eden öğretmenlerle aynı tarihten itibaren bu unvana sahip olma ve bu unvanın mali haklarından yararlanma hakkına sahip kılınmalarını gerektirmektedir.
Öğretmenlik Kariyer Basamaklarında Yükselmeye sınavına girerek geçerli puan alan, “Öğretmenlik Kariyer Basamaklarında Yükselmeye İlişkin Değerlendirme (KBYD) Kılavuzu” çerçevesinde yapılan değerlendirme sonucu kontenjan yetersizliği nedeni ile uzman öğretmen unvanı verilmeyen ve buna dayalı mali haklardan mahrum kalanlar hakkında Anayasa Mahkemesi’nin kararı gereğince; Kanun’un 1.maddesi 7.fıkrasının iptal edilmiş olmasına dayalı olarak; 2006 yılında yapılan değerlendirme sonucunda söz konusu unvanı elde eden öğretmenlerle aynı tarihten geçerli olmak üzere, uzman öğretmen unvanına sahip olmamın sağlanması ve sertifikalarının düzenlenerek aynı tarihten geçerli olmak üzere unvana dayalı mali haklardan yararlandırılmaları konusunda bu durumda olan öğretmenlere yönelik sendikalarca dilekçe örnekleri hazırlanmıştı.
Bu dilekçelerin Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğüne ulaşması sonucu Bakanlık aşağıdaki cevabı yazmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı geriye dönük bir işlem yapılamayacağından bahsederek iki yıl geçerli olan sınav sonuçlarının da 24 Kasım 2008 tarihinde son bulduğundan bahisle uzman öğretmen olma isteklerini red etmiştir.
Sonucu açılan davalar belirleyecektir. Bu konuda sendikaların dava dilekçeleri hazırlaması beklenmektedir.
Ahmet Kandemir
Memurlar.net Öğretmenler Bölüm Sorumlusu
